Verbum

анлайнавы слоўнік

фра́кцыя ¹, ‑і, ж.

1. Уст. Група людзей, аб’яднаных прафесійнымі, цэхавымі інтарэсамі.

2. Арганізаваная група членаў палітычнай партыі, якая праводзіць яе палітыку ў парламенце, органах мясцовага самакіравання або ў іншых арганізацыях.

3. Частка палітычнай партыі, якая не згодна з генеральнай лініяй партыі і выступае з сваёй уласнай платформай; антыпартыйная групоўка.

фра́кцыя ², ‑і, ж.

Спец.

1. Частка сыпучага або кускавога цвёрдага рэчыва або група блізкіх па якой‑н. прымеце рэчываў, выдзеленых дробнай перагонкай з чаго‑н. (раздробленага матэрыялу, вадкасці, раствору і пад.). Фракцыя нафты.

2. Частка зярністага матэрыялу, выдзеленая пры сартаванні чаго‑н. Буйная фракцыя пяску, Дробныя фракцыі шчэбеню.

3. Састаўная частка глебы, пароды. Фракцыя грунту.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

чарці́ць, чарчу, чэрціш, чэрціць; незак., што і без дап.

1. Рабіць чарцёж чаго‑н. Я іду да брыгадзіра .., які схіліўся над лістом фанеры і нешта чэрціць. Мыслівец. Церахаў дастаў чысты кавалак паперы і стаў нешта чарціць. Місько.

2. Праводзіць лінію, рысу (лініі, рысы). — Калі з хутара хто-небудзь пойдзе, я таксама пайду ўслед. Па дарозе буду чарціць палкай рымскія пяцёркі. Па гэтых значках і шукайце мяне. Курто. // Дакранаючыся да чаго‑н., пакідаць след у выглядзе лініі, рысы. Нябачныя мошкі ці вадзяныя жукі чарцілі на .. гладзі [возера] адмысловыя іерогліфы. Шамякін. // Пры перамяшчэнні ў паветры пакідаць след на фоне неба ў выглядзе лініі, рысы. У нязнаны космас, заімглёны Імчаць ракеты, чэрцяць след. Ляпёшкін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

эге́ ¹, часціца.

Разм. Ужываецца для выказвання згоды, а таксама для пацвярджэння чаго‑н.; адпавядае па значэнню слову «так». [Галінка:] — Зайдзіце, калі час будзе... Гэта ж вы дзядзькавыя браты нашага пана? [Андрэй:] — Эге, вось і ён там у чаўне ехаў. Караткевіч.

эге́ ², і эге-ге́, выкл.

1. Ужываецца пры выяўленні чаго‑н. важнага, значнага ці нечаканага. — Эге, — неяк гучна ў цішыні азвалася Морка Парэмская. — Вы [маладзіцы] вот седзіце, размаўляеце за поўным сталом, а яго [сына] ужо колькі няма. Ракітны. — Эге, весела сёння ў «брахалаўцы»! — азваўся ад парога Мальчэўскі. Васілёнак.

2. Ужываецца для выказвання здзіўлення, недаверу і пад. Эге, куды хапілі. □ [Дзед:] — Эге, ці не Раманаў сынок часам? Толькі каторы? Грахоўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

изобрази́ть сов.

1. ствары́ць во́браз (каго, чаго); (написать красками) намалява́ць; (нарисовать) нарысава́ць; (вылепить) вы́лепіць; (высечь) вы́сечы; (показать, отобразить) адлюстрава́ць; (описать) апіса́ць; (словами) апіса́ць (каго, што), расказа́ць (пра каго, што); (мимикой, жестами, голосом) паказа́ць; (передразнить) перадражні́ць;

2. (обнаружить, выразить) вы́явіць, вы́казаць, паказа́ць;

изобрази́ть удивле́ние вы́явіць (вы́казаць, паказа́ць) здзіўле́нне;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

погружа́ть несов.

1. (опускать) апуска́ць;

погружа́ть в во́ду апуска́ць у ваду́;

2. перен. (приводить в какое-л. физическое или психическое состояние) прыво́дзіць (у што, да чаго); аго́ртваць (чым); (нагонять) наганя́ць (што);

погружа́ть в отча́яние прыво́дзіць у ро́спач;

погружа́ть во мрак аго́ртваць це́мрай;

3. (грузить) пагружа́ць, грузі́ць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

подры́в^I м.

1. (действие по глаг. подорва́ть, подрыва́ть^I) падрыва́нне, -ння ср., падры́ў, -ры́ву м.;

подры́в го́рной поро́ды падрыва́нне (падры́ў) го́рнай паро́ды;

2. перен. падры́ў, -ры́ву м.;

подры́в авторите́та падры́ў аўтарытэ́ту;

подры́в торго́вли падры́ў га́ндлю;

вести́ к подры́ву чего́-л. ве́сці да падры́ву чаго́-не́будзь.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

призва́ние ср.

1. (действие) уст. закліка́нне, -ння ср. (на што і да чаго); (призыв) за́клік, -ку м.; см. призва́ть³;

2. (склонность) прызва́нне, -ння ср.; (к чему) схі́льнасць, -ці ж.;

худо́жник по призва́нию маста́к па прызва́нні;

призва́ние к му́зыке схі́льнасць да му́зыкі;

3. (предназначение) прызначэ́нне, -ння ср.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

мець, ма́ю, ма́еш, ма́е; меў, ме́ла; май; незак.

1. каго-што. Валодаць кім-, чым-н. як уласнасцю.

М. сваю хату.

2. што. Валодаць чым-н.

М. прафесію.

3. У спалучэнні з В скл. назоўнікаў якія абазначаюць уласцівасць або стан, азначае:

а) дзеянне па знач. гэтага назоўніка.

М. намер (намервацца). М. ахвоту (хацець);

б) быць, знаходзіцца ў якім-н. стане.

М. непрыемнасці.

4. У спалучэнні асабовых форм з інф. набывае знач.: павінен або намерваецца што-н. зрабіць.

◊

Вока не мець (разм.) — быць непрыхільным да каго-н., быць незадаволеным кім-, чым-н.

Вось табе і маеш! (разм.) — вокліч з выпадку чаго-н. нечаканага, дзіўнага, выказванне расчаравання, здзіўлення.

Мець вушы (разм.) — прыслухоўвацца, слухаць.

Мець зуб на каго (разм.) — імкнуцца прычыніць шкоду, непрыемнасць каму-н.

Мець ласку (разм.) —

1) любіць каго-, што-н.;

2) мець гонар, мець магчымасць (зрабіць, сказаць і г.д.).

Мець на прыкмеце — улічваць, браць пад увагу каго-, што-н. для якой-н. мэты.

Мець руку (разм.) — мець падтрымку якой-н. важнай, уплывовай асобы.

Мець слова — атрымліваць дазвол выступіць дзе-н.

Мець справу з кім-чым — уступаць у нейкія адносіны, сутыкацца з кім-, чым-н.

(Не) мець за душой чаго (разм.) — пра наяўнасць (адсутнасць) чаго-н. у каго-н.

|| зак. займе́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е (да 1 і 2 знач.; разм.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

бры́дзіцца, ‑джуся, ‑дзішся, ‑дзіцца; незак.

1. Выказваць, адчуваць агіду да каго‑, чаго‑н. адмоўнага, брыдкага; гадзіцца. [Арлоўскі:] — Не даваць ніякага спуску парушальнікам! Цягнуць іх на сход, на суд грамадскі! І сарамаціць так, каб парушальнік брыдзіўся самога сябе за свой учынак! Паслядовіч.

2. Тое, што і брудзіцца.

3. Зал. да брыдзіць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

канча́ючы,

1. Дзеепрысл. незак. ад канчаць.

2. у знач. прыназ. з Т. Уключаючы каго‑, што‑н., аж да каго‑, чаго‑н. (звычайна ў спалучэннях: «пачынаючы з..., канчаючы...»; «пачынаючы ад..., канчаючы...»). Людзі, сядзеўшыя за сталом і на лавах, былі пераважна камандзіры, пачынаючы ўзводным і канчаючы камандзірам батальёна т. Шалёхіным. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)