падле́зці, ‑лезу, ‑лезеш, ‑лезе; зак.
1. Залезці пад што‑н.; прабрацца куды‑н. паўзком. Падлезці пад мост. □ Таня асцярожна падлезла пад куст, лягла на дно ямы і старанна прыкрылася, нахіліўшы над сабой галінкі. Зуб. Падлезшы пад нізка асеўшае крыло самалёта, я пачаў хутка разграбаць снег. Шамякін.
2. Разм. Падступіцца, наблізіцца да чаго‑н. Бэз падлез пад самае акно. Скарынкін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
па́ліва, ‑а, н.
Гаручае рэчыва (дровы, нафта, вугаль і пад.), якое пры спальванні ўтварае цеплавую энергію. Цвёрдае паліва. Вадкае паліва. Газавае паліва. Ядзернае паліва. □ Хутка касавіца, усе нарыхтоўваюць паліва, каб да восені высахла. Брыль.
палі́ва, ‑ы, ж.
Шклопадобная маса, якой пакрываюць керамічныя вырабы. Гарлачык у Коціка ўжо быў. Невялікі, з вузенькім рыльцам, якое блішчала прыгожай палівай. Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
працерабі́ць, ‑цераблю, ‑цярэбіш, ‑цярэбіць; зак., што.
1. Расчысціць, расцерабіць (дарогу, праход). «Пайду, дарогу працераблю... Хутка развіднеецца», — думаў .. [Алесь]. Чарнышэвіч. / у перан. ужыв. З гневам, з запалам гаварыў .. [Барташэвіч], што быццам я і раўні сабе не ведаю, што я нікога не паважаю, быццам я заўзяты кар’ерыст, які толькі і дбае, каб працерабіць сабе дарогу. Сабаленка.
2. Церабіць некаторы час.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паса́ж 1, ‑а і ‑у, м.
1. ‑а. Крытая галерэя з гандлёвымі (радзей дзелавымі) памяшканнямі па баках, якая мае выхады на паралельныя вуліцы.
2. ‑у. Частка музычнага твора, у якой вельмі хутка і паслядоўна чаргуюцца высокія ноты з нізкімі і наадварот. [Ігар] імкнуўся.. валодаць .. віртуознай пальцавай бегласцю пасажаў. «Маладосць».
3. ‑у. перан. Нечаканы паварот справы, раптоўная падзея.
[Фр. passage.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
патапта́цца, ‑тапчуся, ‑топчашся, ‑топчацца; зак.
Таптацца некаторы час. Рыпнулі дзверы — жанчына паспяшала на кухню. Хвілін колькі патапталася там і чагосьці хутка выскачыла ў сені. Вышынскі. Даніла падышоў, патаптаўся ля мужчын, глянуў спадылба на Максіма і сеў ад яго паводдаль, бо суседа недалюбліваў. Капыловіч. Янка вырваў бізун з цівуновых рук, шпурнуў у гразь і патаптаўся па ім лапцямі. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
патушы́ць 1, ‑тушу, ‑тушыш, ‑тушыць; зак., што.
Спыніць гарэнне; пагасіць. Агонь дастаў толькі хлеў суседняй гаспадаркі. Але некалькі чалавек.. узлезлі на хлеў і хутка патушылі салому, якая ўжо задымілася. Шамякін. Вокны свяціліся: выходзячы, настаўнік забыўся патушыць лямпу. Колас.
патушы́ць 2, ‑тушу, ‑тушыш, ‑тушыць; зак., што.
1. Утушыць усё, многае.
2. і без дап. Тушыць некаторы час (гл. тушыць 2).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пле́ўка, ‑і, ДМ плеўцы; Р мн. плевак; ж.
1. Скурка, якая ўтвараецца на паверхні нерухомай вадкасці. Цяпер сажалка пакрыта зялёнай плеўкай. Бядуля.
2. Перапонка. Пальцы задніх ног [у баброў] злучаны плеўкай, як у гусей. Маўр.
3. Тонкі пласт чаго‑н. Дождж закапаў часцей, хутка светлыя вадзяныя ніткі пацягнуліся ад хмары на зямлю, услалі яе тонкаю плеўкай туману. Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ачуня́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе; зак.
Паправіцца пасля хваробы; ажыць. Лялькевіч пры добрым Сашыным і Поліным доглядзе хутка ачуняў, раны яго «гаіліся, як ад жывой вады», — жартаваў ён сам. Шамякін. / у перан. ужыв. Згарэла ад міны хата, пажухлі таполі, не ачунялі. Пташнікаў. // Апрытомнець. Толькі па пэўным часе ганарыстая і храбрая світа ваяводы Даўнаровіча крыху ачуняла ад жывёльнага страху. Паслядовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абсо́хнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; пр. абсох, ‑сохла; зак.
Зрабіцца сухім, высахнуць зверху. Зямля абсохла. На ветры вопратка хутка абсохла. □ [Раман] заўважыў на Асташонку мокрую кашулю і пацікавіўся: — Дзе гэта ты так выкупаўся, што яшчэ не абсох? Ваданосаў. // Высахнуць (пра вадкасць, што знаходзіцца на паверхні чаго‑н.). На аўсе яшчэ не абсохла раса. Крапіва.
•••
Малако на губах не абсохла гл. малако.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
варо́жы, ‑ая, ‑ае.
1. Вельмі непрыязны, поўны варожасці, нянавісці. Варожыя адносіны. Варожы позірк. □ Лес рабіўся больш і больш непрыхільным, чужым, .. варожым. Колас. // Які знаходзіцца ў стане варожасці. Варожыя класы.
2. Непрыяцельскі. Хутка танкі прарваліся ў варожы тыл. Мележ. Вестка аб акружэнні з хуткасцю маланкі даляцела і да варожай абароны, наганяючы смяртэльны жах і дэзарганізуючы абарону. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)