вы́чытаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
1. Даведацца пра што‑н. з прачытанага. Вычытаць навіну. □ Дзесьці я вычытаў, што людзей заўсёды аб’ядноўвае тое аднолькавае, што ў іх на душы. Карпюк. [Міхалючок:] — Тут пра што хочаце вычытаеце. Чорны. // Прачытаць уголас для агульнага ведама; зачытаць. Дырэктар школы абвясціў вечар адкрытым, вычытаў па спісе, каму ў прэзідыум. Сабаленка.
2. Чытаючы, зверыць, выправіць тэкст. Вычытаць рукапіс, гранкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
разду́мацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
1. Больш, даўжэй падумаць, памеркаваць. [Чорны] згарнуў рукапіс і, прамовіўшы нешта накшталт: «Трэба раздумацца», пачаў апранацца. Лужанін.
2. Падумаўшы, памеркаваўшы, змяніць ранейшую думку; адумацца. Мікуць і Міхал назаўтра раздумаліся і ад малатарні Банадысёвай адмовіліся. Чорны. [Вера:] — Ведаеш, Максімка, я нават не ведаю, як гэта здарылася. Не хацела трывожыць цябе, паслала пісьмо, а на другі дзень раздумалася, спалохалася. Машара.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
таблі́ца, ‑ы, ж.
Пералік лічбавых даных або якіх‑н. звестак, размешчаных у пэўным парадку па графах. Турнірная табліца. Табліца лагарыфмаў. Табліца множання. □ Гэта быў даволі аб’ёмісты рукапіс, два гады пісаны, перапісаны і зноў пачырканы, з устаўкамі на палях і на адвароце старонак, з табліцамі і дыяграмамі, якія то раздражнялі Толева вока мноствам лічбаў, то па-дзіцячы супакойвалі яго лагоднымі фарбамі малюнкаў. Брыль.
[Польск. tablica ад лац. tabula.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ха́ртыя, ‑і, ж.
1. Старадаўні рукапіс, а таксама матэрыял (звычайна папірус або пергамент), на якім ён напісаны.
2. У сярэднія вякі — дакумент, грамата, што давала або пацвярджала якія‑н. правы і вольнасці. Вялікая хартыя вольнасцей.
3. Кніжн. Назва дакументаў важнага грамадска-палітычнага значэння. Раскрыты старонкі праўдзівых законаў, Якія наш прадзед спрадвеку шукаў. Праменныя літары ззяюць іх сёння Славутаю хартыяй ленінскіх спраў. Хведаровіч.
[Лац. chárta ад грэч. chártēs — папера, грамата.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падрыхтава́ць, -ту́ю, -ту́еш, -ту́е; -ту́й; -тава́ны; зак.
1. што. Правесці папярэднюю работу для ажыццяўлення, выканання чаго-н.
П. рукапіс да набору.
2. каго (што). Навучыць, даць неабходныя веды для чаго-н.
П. спецыялістаў.
3. каго (што). Папярэднім паведамленнем настроіць для ўспрымання чаго-н.
П. каго-н. да непрыемнай навіны.
|| незак. падрыхто́ўваць, -аю, -аеш, -ае.
|| звар. падрыхтава́цца, -ту́юся, -ту́ешся, -ту́ецца; -ту́йся; незак. падрыхто́ўвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
|| наз. падрыхто́ўка, -і, ДМ -ўцы, ж.
Артылерыйская п. (абстрэл пазіцый праціўніка перад наступленнем войск).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
папе́ра, -ы, мн. -ы, -пе́р, ж.
1. Матэрыял для пісьма, а таксама для іншых мэт, які вырабляецца з драўніннай ці анучнай масы.
2. Афіцыйнае пісьмовае паведамленне, дакумент; рукапіс.
Штабныя паперы.
Каштоўныя паперы (грашовыя дакументы). Корпацца ў паперах.
◊
Застацца на паперы — пра рашэнне, якое не выконваецца.
Папера ўсё вытрымае (іран.) — напісаць можна ўсё, але не заўсёды ажыццяўляецца тое, пра што напісана.
|| памянш. папе́рка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак, ж.
|| зніж. папе́рчына, -ы, мн. -ы, -чын, ж.
|| прым. папяро́вы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Талму́д ’звод бытавых, прававых прадпісанняў і правіл у іудзеяў’, ’вялікі рукапіс, кніга’ (ТСБМ), ’свяшчэнная кніга веруючых яўрэяў; цяжкі для разумення тэкст, пісанне’ (Скарбы), тальму́д ’свяшчэнная кніга ў іудзеяў’ (Некр. і Байк.). Ст.-бел. талмутъ, талматъ, талмотъ, толмутъ ’тс’ запазычана ў канцы XV ст. або непасрэдна з ідыш Talmud ’вучэнне; святая кніга ў габрэяў’ (Астравух, Ідыш-бел. сл.), або адтуль жа праз ст.-польск. talmud, talmut ’тс’ (Булыка, Лекс. запазыч., 175, 184), што да іўр. talmū́dh ’вучэнне’ < lāmádh ’вучыўся’ (ЕСУМ, 5, 509; Голуб-Ліер, 477).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
отде́лывать несов.
1. (окончательно обрабатывать) апрацо́ўваць;
отде́лывать ру́копись апрацо́ўваць ру́капіс;
2. (придавать законченный вид) адстро́йваць, вырабля́ць;
отде́лывать кварти́ру адстро́йваць кватэ́ру;
3. (украшать) аздабля́ць, упрыго́жваць;
4. перен., разг. (ругать) прабіра́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
арыгіна́льны
1. оригина́льный, по́длинный;
а. ру́капіс — оригина́льная (по́длинная) ру́копись;
2. разг. оригина́льный; своеобра́зный;
~нае ўспрыма́нне све́ту — оригина́льное (своеобра́зное) восприя́тие ми́ра;
~ная ду́мка — оригина́льная мысль;
а. чалаве́к — оригина́льный челове́к
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
крэ́сліць несов.
1. (вычёркивать, зачёркивать написанное) черка́ть, чёркать, мара́ть;
к. ру́капіс — черка́ть (чёркать, мара́ть) ру́копись;
2. (проводить черты по чему-л.) черти́ть;
к. па пяску́ — черти́ть по песку́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)