Дэмакра́тыя ’дэмакратыя’ (БРС). Рус. демокра́тия, укр. демокра́тія. Лічыцца запазычаннем з франц. démocratie або ням. Demokratie (< лац. < грэч.). Гл. Фасмер, 1, 498; Шанскі, 1, Д, Е, Ж, 67. Але націск лепш тлумачыць польск. уплывам (параўн. польск. demokracja).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ляпе́й 1 ’лепш’ (Гарэц., Др.-Падб., Сцяшк.; гродз., навагр., бар., лях., Сл. ПЗБ). Да ле́пей (гл.). Націск на канчатку — выроўніванне формы лепей паводле аналогіі да большасці прыслоўяў вышэйшай ступені ў бел. мове (Бел. гр.₂, 1, 197).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
плаці́ць, плачу́, пла́ціш, пла́ціць; незак.
1. што і без дап. Аддаваць грошы як належнае за што-н.
П. за пакупку.
П. падаткі.
За здароўе лепш п., чым расплачвацца (прыказка).
2. перан., чым за што. Так або інакш адказваць на чый-н. учынак (кніжн.).
П. паслугай за паслугу.
П. дабром за зло.
|| зак. заплаці́ць, -лачу́, -ла́ціш, -ла́ціць; -ла́чаны.
|| наз. плаце́ж, -цяжу́, м. (да 1 знач.).
П. з растэрміноўкай.
|| прым. плаце́жны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
◎ Паслабаджа́ць ’аслабляць нацягнутае або туга завязанае, адпускаць’ (Юрч., Бяльк.), паслабадніць ’параскашнець, зрабіцца прастарней’, ’вызваліцца, мець вольны час’, ’адчуць сябе лепш’ (Юрч., Сл. ПЗБ). УтворанД ад слабода < свабода (гл.) і слабодны і прэфіксе па‑ са значэннем пашырэння дзейнасці.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прыхарашы́ць ’зрабіць больш прыгожым, надаць прыгажэйшы выгляд’, прыхарашы́цца ’апрануцца прыгожа, хораша, лепш, чым раней, чым звычайна’; ’надаць сабе больш прыгожы выгляд’ (ТСБМ, Шпіл.), прихараше́нне ’ўбор, убранне, упрыгожванне’ (Шпіл.), прыхаро́шаны ’прыбраны’ (узд., Жд. 3). Да харошы, харашэць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
адлі́жыць, ‑жыць; безас. зак.
Стаць адліжным (пра цёплае з раставаннем снегу надвор’е). Калі адліжыла і засвяціла сонца, я выняў з акенца салому, каб усім у хляве стала лепш. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абкаці́ць, ‑качу, ‑коціш, ‑коціць; зак., каго-што.
1. Пракаціць што‑н. вакол чаго‑н.
2. Разм. Аб’ехаць, праехаць пэўную тэрыторыю. [Дырэктар МТС:] — Абкаціў паўраёна. Работа ідзе як лепш не трэба. Алешка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
загво́здка, ‑і, ДМ ‑дцы; Р мн. ‑дак; ж.
Тое, што і загваздка (у 2 знач.). Лепш зрабіць усё самому, — Так надзейней, спакайней. Але як? Вось дзе загвоздка! Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зна́чна, прысл.
1. Прысл. да значны (у 1, 2 знач.).
2. (пры выш. ст.). У большай ступені, меры; многа. Алесь бегаў на каньках значна лепш, чым на лыжах. Шыцік.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шпаркано́гі, ‑ая, ‑ае.
Які хутка ходзіць і бегае. Шпарканогі заяц. □ — А што лепш, Пеця, — шпарканогі кенгуру ці галапузы дрозд? Ракітны. Завывае, бы ў лесе ваўчыца, Шпарканогі кур’ерскі цягнік. Чарнушэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)