шука́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.
1. каго-што. Старацца знайсці або выявіць.
Ш. у поцемках клямку.
Ш. неабходную кнігу.
Ш. праўду.
Ш. вачамі каго-н. (старацца ўбачыць).
2. каго-што і чаго. Старацца атрымаць.
Ш. заступніцтва.
Ш. работу або работы.
Ш. дапамогі.
3. без дап. Імкнуцца да новага (у навуцы, мастацтве).
|| наз. шука́нне, -я, н. (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
падме́ціць, ‑мечу, ‑меціш, ‑меціць; зак., каго-што.
Пазіраючы, заўважыць, выявіць. Панна Людміла.. зараз жа падмеціла.. нясмеласць і замяшанне [Лабановіча], і гэта ёй, відаць, спадабалася. Колас. У кожным з герояў пісьменнік [Якуб Колас] умее падмеціць нешта добрае, чалавечае і паказаць яго. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адшука́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
Знайсці, выявіць у выніку пошукаў, намаганняў. Яша з дапамогай людзей адшукаў сякіх-такіх родзічаў, але жыў у іх толькі да канца зімы. Кулакоўскі. Ідуць гідролагаў атрады Даўніх рэчышч адшукаць сляды. Звонак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́яўлены
1. обнару́женный, проя́вленный, вы́явленный, пока́занный; вы́казанный; вы́раженный;
2. устано́вленный; вскры́тый; определённый;
3. обнару́женный, обнажённый, вы́явленный, вскры́тый, откры́тый; изобличённый;
4. разг. вы́писанный;
1-4 см. вы́явіць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вы́казаць, ‑кажу, ‑кажаш, ‑кажа; зак., што.
1. Падаць у звязнай і паслядоўнай форме свае думкі, выявіць пачуцці і пад. Выказаць праўду ў вочы. Выказаць згоду. □ Кожны хацеў першы выказаць сваю думку. Карпюк.
2. і з дадан. сказам. Выявіць, выкрыць тое, што павінна было ўтойвацца ад іншых. Ніводнай рысачкай Вера не выказала свайго хвалявання. Мікуліч. // каго. Разм. Выдаць; удаць. Жаўнеры лаюцца апошнімі словамі, пагражаюць бізуном.., каб.. [ляснік] выказаў.. паўстанцаў. Чарот.
3. Перадаць словамі свае адносіны да каго‑, чаго‑н. Выказаць падзяку. Выказаць спачуванне. □ — Я слоў не знаходжу, каб выказаць жаль і вострую горыч [с]траты. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
заззя́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе; зак.
Пачаць ззяць. // перан. Выявіць на твары радасць, задавальненне. Раптам Славік павярнуўся да мяне, і я аж здзівіўся, убачыўшы, як заззялі яго вочы. Даніленка. Крушынскі заззяў ад радасці і ківаў галавою ў знак згоды. Бядуля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ро́сшук, ‑у, м., звычайна мн. (ро́сшукі, ‑аў).
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. расшукваць — расшукаць.
2. Следчыя і аператыўныя дзеянні, якія маюць мэтай выявіць злачынца, украдзеную маёмасць і пад. У росшуках самы страшны і заўзяты быў .. [Кроер] са сваімі чаркесамі. Караткевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
суадне́сці, ‑нясу, ‑нясеш, ‑нясе; ‑нясём, ‑несяце; пр. суаднёс, ‑несла; зак., што.
Выявіць суадносіны паміж чым‑н.; супаставіць, параўнаць. Суаднесці паняцці. □ Пісьменнік [Лобан у трылогіі «Шэметы»] звяртаецца да публіцыстычных адступленняў гісторыка-рэвалюцыйнага характару,.. каб суаднесці мясцовыя падзеі з падзеямі, якія адбываліся ва ўсёй краіне. Дзюбайла.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
З’я́ва ’падзея, факт’. Укр. зʼя́ва ’тс’, польск. zjawa ’здань’, рэдк. ’з’яўленне’, в.-луж. zjaw ’з’ява’, славац. zjav ’тс’. Параўн. ц.-слав. изъꙗвити ’з’явіцца’, ст.-рус. изъявити ’выявіць, паказаць’, ’аб’явіць’. Бяссуфіксны наз. ад дзеяслова зʼяўляцца — зʼявіцца (< jьz‑javiti sę). Значэнне замацавана ў бел. мове, верагодна, пад укр. уплывам у XX ст. У рус., польск. іншае афармленне таго ж кораня: явление, zjawiśko. Параўн. аб’ява. Гл. ява.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
выяўле́нне ср.
1. обнаруже́ние, проявле́ние, выявле́ние; пока́з м.; выка́зывание; выраже́ние;
2. установле́ние; вскры́тие; определе́ние;
3. обнаруже́ние, обнаже́ние, выявле́ние, вскры́тие, откры́тие; изобличе́ние;
1-3 см. вы́явіць 1-3
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)