траі́ць, траю́, тро́іш, тро́іць; тро́ены; незак., што.
1. Дзяліць на тры часткі (разм.).
Т. бервяно.
2. Злучаць тры часткі разам.
Т. ніткі.
3. Тройчы пераворваць зямлю (спец.).
4. Страляць, удараць і пад. па трох адначасова.
Т. з ружжа.
|| наз. трае́нне, -я, н. (да 1—3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Нашла́па ’бервяно ў зрубе, якое накладваецца паверх на асаду акон, дзвярэй’ (ТС), ’бервяно, якое кладзецца над войнамі і дзвярыма; бервяно, якое ляжыць на бэльках і служыць асновай пад кроквы; аполак, які закрывае прамежак паміж дошкамі ў столі; верхні вушак у дзвярах’ (палес., Нар. сл.), нашла́п ’тс’ (там жа), нашла́піць ’накрыць зверху’ (ТС), укр. палес. нашлопа ’бервяно, якое кладзецца над вокнамі і дзвярыма’. Да шла́паць, шла́пнуць ’наступіць наверх; прыціснуць, накласці зверху’, параўн. ашла́п, ашла́піць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гру́зка,
1. Прысл. да грузкі.
2. безас. у знач. вык. Вязка, багніста. Сцяпан і Вера Сяргееўна.. селі на бервяно, кінутае на лугавінцы, дзе вясной, відаць, было грузка. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
распілава́ць, ‑лую, ‑луеш, ‑луе; зак., што.
Разрэзаць пілой на часткі. Распілаваць бервяно. □ Пакуль звалілі [сасну] з пня, пакуль ачысцілі ад сукоў ды распілавалі на калоды, дык зусім звечарэла. Пальчэўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кантава́ць несов., в разн. знач. кантова́ть;
к. бервяно́ — кантова́ть бревно́;
асцяро́жна, не к.! — осторо́жно, не кантова́ть!
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
цяле́ж, целяжа, м.
Абл. Кароткае і тоўстае бервяно з камля. — Не ведаеш хіба, як у нас дровы возяць, па-шляхецку? На сабе. Высеча цялеж, — на плечы і панёс. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Пума́к ’намоклае бервяно ў рэчцы; бервяно, якім прыціскалі намочаны лён, каб не ўсплываў’ (в.-дзв., Сл. ПЗБ). Ад памок ’тс’, што да мокнуць, мачыць; да фанетыкі параўн. дыял. пумі‑ дбр і пад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
цурба́н, ‑а, м.
1. Абрубак дрэва; кароткае бервяно. Прайшоўшы да кустоў, я, не спяшаючыся, разматаў і закінуў вуды, потым прысеў на чорны дубовы цурбан. Ляўданскі.
2. Лаянк. Пра някемлівага, неразумнае чалавека.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́плысці¹, -ыву, -ывеш, -ыве; -ыві; зак.
1. Плывучы, выйсці куды-н.
В. ў адкрытае мора.
2. Плывучы, з’явіцца адкуль-н.
В. з-за павароту.
3. Падняцца з глыбіні, усплыць.
Выплыла бервяно.
4. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Нечакана выявіцца, стаць відавочным.
Выплыла недастача.
|| незак. выплыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
перакаці́ць, ‑качу, ‑коціш, ‑коціць; зак., каго-што.
1. Коцячы, перамясціць. Перакаціць бервяно. Перакаціць кулямёт на новую пазіцыю. □ [Валя:] — Ідзі памажы Тлашы бочку з вадою перакаціць — далёка стаіць. Лобан.
2. Закаціць далей, чым трэба.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)