самадзяржа́ўе, ‑я, н.

Манархічная форма праўлення ў Расіі, пры якой манарху належала вярхоўнае права ў заканадаўстве, у вярхоўным кіраванні і вышэйшым судзе. Палітычныя мэты заключаліся ў вызваленні ўсіх народаў Расіі ад іга самадзяржаўя, прыгонніцтва, бяспраўя, паліцэйскага самавольства. Ленін. // Царскі ўрад. Царскае самадзяржаўе. □ Беларускае сялянства.. было незадаволена царскім маніфестам ад 19 лютага 1861 года, яно адказвала на яго шматлікімі выступленнямі супраць памешчыкаў і самадзяржаўя. Ларчанка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Мазы́ ’бруд, плямы на кашулі’ (Нас.). Беларускае. Да мазаць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Маркоўка ’дуброўка гусіная, Potentilla anserina L.’ (паўн.-усх., Кіс.). Беларускае. Да морква (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Пасля́нач ’раніцой’ (смарг., Сцяшк. Сл.). Рэгіянальнае беларускае. Да пасля і ноч (гл.).⇉t

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Вяршыцелька ’жанчына, якая распараджаецца’ (БРС, КТС). Беларускае ўтварэнне ад вяршыцель і суф. ‑к‑а.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Маёмны ’багаты, заможны’ (ТСБМ) — толькі беларускае. Утворан ад дзеепрыметніка маёмы і суф. прыметніка ‑н‑.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Мальчаня́ ’хлапчына’ (в.-дзв., Сл. ПЗБ). Беларускае. Да прасл. malʼьčę (з дэрыватам ‑ан‑ < прасл. ‑ęt‑).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Вяро́вачнікі ’плецены абутак з вяровак’ (Інстр. III). Беларускае. Утворана ад прыметніка вяровачны пры дапамозе суф. ‑ік‑і.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Міраві́ны ’мір, прымірэнне, канец сваркі’ (Шат.). Беларускае. Да міравы < ст.-рус. мировати ’мірыцца, заключаць мір’ < мір 1 (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Наты́хмест (на тыхъ мѣстъ) ’імгненна, раптам’ (Нас.). Параўн. польск. natychmiast ’тс’, з якога, відаць, і запазычана беларускае слова.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)