абня́ць, абніму́, абні́меш, абні́ме і абдыму́, абды́меш, абды́ме; абня́ў, -няла́, -ло́; абнімі́ і абдымі́; абня́ты; зак., каго-што.
1. Ласкава абхапіць рукамі каго-, што-н. для выражэння сардэчных адносін.
Маці пяшчотна абняла сына.
2. Акінуць, ахапіць позіркам.
Не а. вачамі прасторы палёў.
3. перан. Акружыць з розных бакоў.
Маладыя рабіны абнялі сядзібу.
Пажар абняў сяло.
4. перан. Ахапіць, авалодаць (пра пачуцці).
Лясны спакой абняў душу лагодай.
◊
(Як) вокам (позіркам) абняць (разм.) — вельмі далёкі, як толькі можна ўбачыць.
|| незак. абніма́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і абдыма́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
агарну́ць, агарну́, аго́рнеш, аго́рне; агарні́; аго́рнуты; зак., каго-што.
1. Укрыць з усіх бакоў, абкруціць, абгарнуць.
А. коўдрай дзіця.
2. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), перан. Настаць, заспець (пра ноч, цемру і пад.).
Змрок агарнуў зямлю.
3. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), перан. Апанаваць, завалодаць, захапіць, ахапіць каго-н.
Думкі пра дом агарнулі хлопца.
Млявасцю агорнута ўсё цела.
4. Абняць, абхапіць, ахапіць.
Полымя агарнула ўвесь дом.
|| незак. аго́ртваць, -аю, -аеш, -ае.
|| звар. агарну́цца, агарну́ся, аго́рнешся, аго́рнецца; агарні́ся; незак. аго́ртвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
спрабава́ць, -бу́ю, -бу́еш, -бу́е; -бу́й; незак. і зак.
1. незак., каго-што. Правяраць стан або якасць каго-, чаго-н., выпрабоўваць.
С. свае сілы.
С. голас.
2. незак., што. Каштаваць што-н., есці што-н. для вызначэння смаку.
С. суп.
3. незак. і (радзей) зак., з інф. Рабіць (зрабіць) спробу выканаць якія-н. дзеянні, здзейсніць што-н.
С. заснуць.
С. узлезці на дрэва.
4. незак. і (радзей) зак., што. Зведваць (зведаць) што-н.
Ён ужо не раз спрабаваў турму.
|| зак. паспрабава́ць, -бу́ю, -бу́еш, -бу́е; -бу́й; -бава́ны.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
су́нуць¹, -ну, -неш, -не; сунь; су́нуты; зак.
1. каго-што. Усунуць, укласці ўсярэдзіну чаго-н., пад што-н., пакласці куды-н. спехам.
С. палена ў агонь.
С. ногі ў валёнкі.
2. Даць што-н. спяшаючыся, нядбайна, нехайна.
С. граблі ў рукі.
3. перан., каго-што і без дап.
4. што і без дап. Груба ўдарыць, стукнуць (разм.).
С. нажом у бок.
5. што і без дап. Паказаць што-н. са злосцю, з незадавальненнем; тыцнуць.
С. пропуск вахцёру.
◊
Сунуць у лапу — даць хабар.
|| незак. со́ваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
злупі́ць сов., разг.
1. в разн. знач. слупи́ть; содра́ть;
з. кару́ з дрэ́ва — слупи́ть (содра́ть) кору́ с де́рева;
до́рага з. — до́рого содра́ть (слупи́ть);
2. изби́ть (жесто́ко);
○ з. шку́ру — (з каго) содра́ть шку́ру (с кого)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
дуга́ ж., в разн. знач. дуга́;
○ во́льтава д. — физ. во́льтова дуга́;
электры́чная д. — электри́ческая дуга́;
д. Пятро́ва — физ. дуга́ Петро́ва;
◊ сагну́ць у дугу́ — (каго) согну́ть в дугу́ (кого);
сагну́цца ў дугу́ — согну́ться в дугу́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пажартава́ць сов.
1. (нек-рое время) пошути́ть;
2. (з каго, чаго і без дап.) пошути́ть (над кем, чем и без доп.); (не зло — ещё) подтруни́ть (над кем, чем);
3. (сказать несколько острот) поостри́ть, состри́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пільнава́ць несов.
1. охраня́ть, стере́чь, сторожи́ть, карау́лить;
п. сад — стере́чь (карау́лить) сад;
2. карау́лить, подстерега́ть;
п. на ву́ліцы каго́-не́будзь — карау́лить (подстерега́ть) на у́лице кого́-л.;
3. (глядеть за кем-л.) смотре́ть, присма́тривать, следи́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пры́ступ, -пу м., в разн. знач. при́ступ;
п. бо́лю — при́ступ бо́ли;
п. стра́ху — при́ступ стра́ха;
рашу́чым ~пам узялі́ варо́жую крэ́пасць — реши́тельным при́ступом взя́ли вра́жескую кре́пость;
◊ няма́ ~пу — (да каго) нет при́ступа (по́дступа) (к кому)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
га́ньбіць, -блю, -біш, -біць; незак., каго-што.
1. Зневажаць чыю-н. годнасць; няславіць.
2. Быць ганьбай для іншых, няславіць сваімі паводзінамі, учынкамі.
Сваімі паводзінамі ён г. усю сям’ю.
Праца нікога не г.
|| зак. зга́ньбіць, -блю, -біш, -біць; -блены.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)