перасло́йка, ‑і, ДМ ‑слойцы; Р мн. ‑слоек; ж.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. пераслойваць — пераслаіць і пераслойвацца — пераслаіцца.
2. Злучэнне, сумесь слаёў розных парод, матэрыялаў. Утварэнне пераслойкі.
3. Мяккае рэчыва ў прамежках паміж слаямі дрэва. Пераслойка драўніны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
іме́рсія, ‑і, ж.
Спец.
1. Уваход аднаго нябеснага цела ў цень другога.
2. Увядзенне каплі вадкасці (звычайна кедравага алею) паміж аб’ектывам мікраскопа і прадметам, які разглядаецца ў ім, для ўзмацнення яркасці і атрымання больш выразнага і павялічанага малюнка.
[Лац. immersio — паглыбленне, апусканне.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гуза́к, ‑а, м.
Разм. Тое, што і гуз. Сінія гузакі відны былі на лбе, падцёкі — ля скроняў, а на самой галаве нічога небяспечнага не заўважалася. Кулакоўскі. Кара на .. [ліпах] патрэскалася, паміж шурпатых гузакоў лёгка можа ўмясціцца дзіцячы кулак. Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дзе-нідзе́, прысл.
Месцамі, сям-там. Сцежкамі да гумнаў праходзілі мужчыны. І толькі дзе-нідзе свяціўся ў хаце спознены агеньчык. Брыль. Наўкол, як акінуць вокам, зелянеў луг, ляжалі роўнымі радамі пракосы. Дзе-нідзе паміж імі паблісквала вада. Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
здзе́йсніцца, ‑ніцца; зак.
Ажыццявіцца, збыцца. Горда расквітнела сацыялістычная Украіна. Здзейсніліся мары Шаўчэнкі аб брацтве паміж народамі. Купала. Марыў Андрэй паступіць у Мінскі політэхнічны інстытут. Ён зжыўся з гэтай марай і не мог уявіць, што яна не здзейсніцца. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
во́сень, ‑і, ж.
Пара года паміж летам і зімою. Позняя восень. □ Восень ткала ўжо красёнцы Мяккай чырвані ў лістах, Восень спеў вяла бясконцы, З ветрам ходзячы ў кустах. Колас.
•••
Залатая восень — асенняя пара, калі лісце жаўцее яркімі адценнямі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
скава́ны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад скаваць.
2. перан.; у знач. прым. Пазбаўлены натуральнасці, свабоды, лёгкасці. Граноўская сумысля пасадзіла Надзейку поруч з Зорыным, а толькі паміж імі не клеілася гаворка, яны абое адчувалі сябе скаванымі. Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узме́жжа, ‑а, н.
Неўзараная зямля паміж палеткамі. Іду па ўзмежжы, калоссе шуміць. Машара. А ў сад зайдзі ўзмежжам да рабін — Гараць, ірдзеюць на марозе. Пысін. / у перан. ужыв. І дух слабеў на цёмным узмежжы, — Але жыццё перамагло. Жылка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Падбародак, падбароддзя ’месца паміж барадой і шыяй; падбароддзе’. Агульнаслав.: рус. подборо́док, укр. підборо́док, польск. podbródek, чэш. podbradek, славац. podbradok, серб.-харв. по̀дбрадак, славен. podbrádek, балг. подбрадък. Конфікснае ўтварэнне з прыст. pod‑ і суф. ‑ъk ад borda (гл. барада).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Прадзе́л ’дробныя грачаныя крупы’, ’прамежак паміж зубамі’ (іўеў., Сл. ПЗБ). З рус. пробел ’дробныя грачаныя крупы’, ’адтуліна, праём’, ’прабор ў валасах’ і г. д. < проделывать //проделать < делать < прасл. *delati. Параўн. у спец. значэнні проделывать крупу ’малоць, драць крупы’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)