Verbum

закупі́ць, -уплю́, -у́піш, -у́піць; -у́плены; зак.

1. каго-што. Купіць у вялікай колькасці або оптам.

З. прамысловае абсталяванне.

2. што і чаго. Запасціся пакупкай.

З. прадукты.

З. дроў.

|| незак. закупля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

|| наз. заку́пліванне, -я, н., за́куп, -у, мн. -ы, -паў, м. і заку́пка, -і, ДМ -пцы, мн. -і, -пак, ж.

|| прым. заку́пачны, -ая, -ае (да 1 знач.; спец.).

Закупачныя цэны.

затрыма́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; зак.

1. Спыніцца, запаволіць ці спыніць свой рух.

З. ля ўвахода.

2. Застацца дзе-н. на які-н. час, пабыць дзе-н. даўжэй, чым трэба або можна.

Там ён затрымаўся з-за хваробы.

З. ў дарозе.

3. Запазніцца, не зрабіць чаго-н. у тэрмін.

З. з адказам.

|| незак. затры́млівацца, -аюся, -аешся, -аецца.

|| наз. затры́мка, -і, ДМ -мцы, ж.

захліпну́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няце́ся, -ну́цца; -ні́ся; зак.

1. Міжвольна спыніць, затрымаць дыханне, папярхнуцца або памерці ад папаўшага ў рот імклівага струменю паветра, дыму і пад.

З. паветрам.

Атака ворага захліпнулася (перан.: пацярпела няўдачу).

2. Адчуць цяжкасць, перабоі ў дыханні (ад якога-н. моцнага пачуцця, смеху, плачу і пад.).

З. ад радасці.

З. ад смеху.

|| незак. захліпа́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

звяза́цца, звяжу́ся, звя́жашся, звя́жацца; звяжы́ся; зак.

1. з кім-чым. Устанавіць сувязь, зносіны з кім-, чым-н.

З. па тэлефоне.

2. з кім-чым. Устанавіць якія-н. (пераважна заганныя) адносіны з кім-н.

З. з нягоднікам.

3. з чым. Узяцца за што-н. (цяжкае або заганнае).

З. з непасільнай працай.

|| незак. звя́звацца, -аюся, -аешся, -аецца.

Не трэба з забіякамі з.

згарну́ць, згарну́, зго́рнеш, зго́рне; згарні́; зго́рнуты; зак., што.

1. Скруціць, загінаючы краі; зрабіць скручваннем або загарнуць, закрыць.

Жанчына згарнула хустку.

З. газету.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пра расліны: закрыць, сціснуць (пялёсткі, лісце).

3. Зграбаючы, сабраць у адно месца (што-н. сыпкае).

З. збожжа ў кучу.

4. перан. Скараціць, зменшыць.

З. вытворчасць.

|| незак. зго́ртваць, -аю, -аеш, -ае; наз. зго́ртванне, -я, н.

згрэ́бці, зграбу́, зграбе́ш, зграбе́; зграбём, зграбяце́, зграбу́ць; згроб, згрэ́бла; зграбі́; згрэ́бены; зак.

1. што. Грабучы, сабраць у адно месца (што-н. сыпкае, рассыпістае).

З. сена.

З. вуголле ў кучу.

2. што. Грабучы, скінуць.

З. снег з даху.

3. каго-што. Хуткім махам, рухам узяць што-н. або з сілай схапіць, абхапіць каго-н. (разм.).

З. ў ахапак.

|| незак. зграба́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

з-за, прыназ. з Р.

1. Ужыв. пры абазначэнні напрамку, руху адкуль-н., з месца, закрытага чым-н., з супрацьлеглага боку чаго-н.

Выглядваць з-за дзвярэй.

Дом віднеецца з-за агароджы.

Вылезці з-за стала.

2. Ужыв. пры ўказанні на прычыну, падставу дзеяння або пры ўказанні на асобу, што з’яўляецца прычынай чаго-н.

Спрачацца з-за дробязей.

З-за яго столькі непрыемнасцей.

знасі́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., зно́сіцца; зак.

Стаць непрыгодным ад доўгай носкі ці работы.

Боты знасіліся.

Поршні знасіліся.

Арганізм знасіўся (перан.: дачасна састарыўся, аслабеў).

|| незак. зно́швацца, -аецца.

|| наз. знос, -у, м. і зно́шванне, -я, н.

Знос аўтапакрышак.

Няма зносу чаму-н. або не ведае зносу што-н. (доўга не зношваецца; разм.). Працаваць на знос (перан.). Зношванне арганізма (перан.).

пакло́н, -у, мн. -ы, -аў, м.

1. Нахіленне галавы або верхняй часткі тулава ў знак прывітання, удзячнасці, пакорнасці і пад.

Нізкі п.

Зямны п. (да зямлі). Адбіваць паклоны (кланяцца). Біць паклоны (кланяцца ў час малітвы).

2. перан. Пажаданне дабра, шчасця, прывітанне.

Паслаць, перадаць п. каму-н.

◊

Ісці з паклонам да каго (разм.) — звяртацца з просьбай аб дапамозе, садзейнічанні да каго-н.

паласка́ць, -лашчу́, -ло́шчаш, -ло́шча; -лашчы́; -ласка́ны; незак., што.

1. Прамываць пасля мыцця, апускаючы ў чыстую ваду.

П. бялізну.

2. Прамываць для ачысткі, дэзынфекцыі або з лячэбнай мэтай.

П. рот пасля яды.

П. горла.

|| зак. вы́паласкаць, -лашчу, -лашчаш, -лашча; -лашчы; -ласканы (да 1 знач.), адпаласка́ць, -лашчу́, -ло́шчаш, -ло́шча; -лашчы́; -ласка́ны (да 1 знач.) і прапаласка́ць, -лашчу́, -ло́шчаш, -ло́шча; -лашчы́; -ласка́ны.

|| наз. паласка́нне, -я, н.