Verbum

хілі́ць, хілю́, хі́ліш, хі́ліць; незак.

1. што. Прыгінаць уніз, нахіляць.

Вецер хіліць бярозку да зямлі.

2. што. Нахіляць набок.

Вецер хіліў лодку.

3. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), каго-што і безас. Ахопліваць, адольваць каго-н. (пра сон, дрымоту).

Яго хіліць сон.

Дзяцей хіліла на дрымоту.

4. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), перан., на што. Хіліцца, набліжацца да чаго-н.

Хіліла (безас.) ужо на вечар.

5. перан., што да чаго, куды і без дап. Накіроўваць да чаго-н. (думку, справу і пад.).

Было зразумела, куды ён хіліць гутарку.

6. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), перан., каго да каго-чаго. Прыцягваць, вабіць; гарнуць, цягнуць.

Сумны настрой не хіліў да песень.

Яго хіліла (безас.) да навукі.

залі́цца¹, -льюся, -лье́шся, -лье́цца; -льёмся, -льяце́ся, -лью́цца і -лію́ся, -ліе́шся, -ліе́цца; -ліёмся, -ліяце́ся, -лію́цца; -ліўся, -ліла́ся, -ло́ся; -ліся; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пра вадкае: пранікнуць куды-н.

Вада залілася за каўнер.

2. перан. Пакрыцца чым-н., што выступіла на паверхню.

З. чырванню.

3. Захлынуцца (разм.).

Плаваць не ўмеў і заліўся.

|| незак. заліва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

засу́нуць, -ну, -неш, -не; -су́нь; -нуты; зак., што.

1. Пасунуўшы, паставіць, пакласці ў што-н., за што-н., пад што-н., схаваць куды-н.

З. сякеру за пояс.

З. чамадан пад ложак.

З. шуфляду.

З. руку ў кішэню.

З. паперы ў стол.

2. Зачыніць, закрыць на засаўку (разм.).

З. дзверы на засаўку.

|| незак. засо́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

ахвярава́ць, -ру́ю, -ру́еш, -ру́е; -ру́й; -рава́ны; зак. і незак.

1. каго-што. Прынесці (прыносіць) у дар, бязвыплатна зрабіць (рабіць) уклады куды-н.

А. грошы.

2. кім-чым. Не пашкадаваць (не шкадаваць) каго-, чаго-н., адмовіцца (адмаўляцца) ад каго-, чаго-н.

А. здароўем.

А. ферзя.

|| незак. таксама ахвяро́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. ахвярава́нне, -я, н. (да 1 знач.).

аказа́цца¹, акажу́ся, ака́жашся, ака́жацца; акажы́ся; зак.

1. Стаць, з’явіцца ў сапраўднасці кім-, чым-, якім-н.

Мікола аказаўся добрым настаўнікам.

Аказалася, што хлопцы ведалі адзін аднаго.

2. Апынуцца дзе-н., у якім-н. месцы, трапіць куды-н.

Дырэктар аказаўся на сходзе.

3. Знайсціся, быць у наяўнасці.

Добра, што з сабою аказаліся грошы.

|| незак. ака́звацца, -аюся, -аешся, -аецца.

умяша́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; зак., у што.

1. Пранікнуць куды-н., змяшацца з чым-н.

У. у натоўп.

2. Стаць удзельнікам чужой справы; увязацца.

У. у размову.

3. Прыняць удзел у якой-н. справе з мэтай змены яе ходу.

У канфлікт прыйшлося ў. дырэктару.

|| незак. уме́швацца, -аюся, -аешся, -аецца.

|| наз. умяша́нне, -я, н.

Узброенае ў.

Хірургічнае ў. (аперацыя).

устро́іць, -о́ю, -о́іш, -о́іць; -о́ены; зак.

1. што. Наладзіць, зрабіць, арганізаваць што-н.

У. ілюмінацыю.

У. аблаву.

У. вечарынку.

2. што. Учыніць, справіць.

У. скандал.

У. штуку (зрабіць што-н. недарэчнае, нечаканае; разм.).

3. каго (што). Уладкаваць, памясціць куды-н.

У. на службу.

|| незак. устро́йваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. устро́йства, -а, н. (да 1 і 3 знач.).

патра́піць, -плю, -піш, -піць; зак. (разм.).

1. у каго-што, на што. Папасці, пацэліць.

Не п. рукой у рукаў.

2. Апынуцца дзе-н., трапіць куды-н.

Як ты сёння патрапіла аж у горад?

3. каму. Дагадзіць.

Яму цяжка п.

4. з інф. Змагчы, здолець зрабіць што-н.

Я не патрапіў дакладна адказаць ім.

|| незак. патрапля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

пацяга́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак.

1. што. Перамясціць, перанесці куды-н. усё, многае.

П. жэрдзе.

2. каго-што і без дап. Цягаць некаторы час.

П. па судах.

3. каго-што. Пакрасці, прысвоіць сабе ўсё, многае.

Яны снапы ў мяне з азярода пацягалі.

4. каго-што за што. Патузаць, паторгаць за што-н.

П. за косы.

сачы́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., со́чыцца; незак.

1. Цячы, выцякаць па кроплі або тонкім струменем з чаго-н.; выдзяляцца.

Вада сочыцца з цэбра. 3 бярозы сачыўся сок.

2. Пранікаць, пападаць унутр (пра вадкасць).

У боты сочыцца вада.

3. перан. Пранікаць куды-н. праз што-н. (пра святло, гукі і пад.).

Праз шчыліны дзвярэй сачылася святло.