прытулі́ць, -улю́, -у́ліш, -у́ліць; -у́лены; зак.
1. каго-што. Шчыльна або з пяшчотай прыціснуць, прыхіліць да сябе.
П. трубку да вуха.
П. дзіця да грудзей.
2. каго (што). Даць прытулак (у 1 знач.), узяць пад сваю апеку.
П. сірот.
|| незак. прыту́льваць, -аю, -аеш, -ае і прытуля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
разбінтава́цца, -ту́юся, -ту́ешся, -ту́ецца; -ту́йся; зак.
1. Зняць з сябе бінт.
Ранены разбінтаваўся.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Разматацца, развязацца (пра бінт, павязку і пад.).
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Вызваліцца ад бінту, павязкі і пад. (разм.).
Палец разбінтаваўся.
|| незак. разбінто́ўвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сту́кацца, -аюся, -аешся, -аецца; незак.
1. гл. стукнуцца.
2. Стукаючы (у дзверы, акно), прасіць дазволу ўвайсці куды-н.
С. ў пакой.
3. перан. Даваць знаць пра сябе.
У сэрца стукаецца каханне (прыходзіць).
◊
Стукацца ў дзверы кабінетаў — дабівацца чаго-н. просьбамі.
|| зак. пасту́кацца, -аюся, -аешся, -аецца (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
запэ́цкаць сов.
1. (сделать грязным) запа́чкать, испа́чкать, замара́ть, зама́зать, загрязни́ть;
2. перен. (обесчестить) запа́чкать, замара́ть;
з. сябе́ гане́бным учы́нкам — запа́чкать (замара́ть) себя́ недосто́йным посту́пком
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
само́ мест. опред., ср. само́; см. сам 1;
◊ гэ́та гаво́рыць с. за сябе́ — э́то говори́т само́ за себя́;
с. сабо́й (разуме́ецца) — само́ собо́й (разуме́ется)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Нашэ́шкацца ’многа адзець на сябе’ (ТС). Параўн. славен. našeškati ’пабіць, адлупцаваць’, што, магчыма, сведчыць у карысць вядомай семантычнай мадэлі ўтварэння экспрэсіўных дзеясловаў, гл. нашу́шкацца; зыходным мог быць дзеяслоў тыпу шашчэць ’трашчаць, храбусцець’, відаць, звязаны з шастаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
жа́ркі, ‑ая, ‑ае.
Разм.
1. Гарачы, пякучы (пра сонца, агонь і пад.). Жаркае полымя. // Душны, спякотны. Жаркі дзень. □ Марскія ільвы і іншыя жывёліны адчувалі сябе тут, у запаведніку, пад жаркім паўднёвым небам, як у сябе дома. Лынькоў.
2. Ярка-агністага колеру, аранжавы. [Сланечнік] штодня за сонцам водзіць следам Сваёй агністай, жаркай галавой. Куляшоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
усчапі́ць, ‑чаплю, ‑чэпіш, ‑чэпіць; зак. што.
1. Павесіць, начапіць. Усчапіць стрэльбу на плячо. □ Пабарабаніў [Мароз] пальцамі, па стале, падышоў да [вешалкі], усчапіў на калок казакін, ускінуў хромавую кубанку. Лобан.
2. Надзець на сябе або на каго‑н. вопратку. [Хлор:] — Хто ж Рыгор з сябе? Лапатнік, балагол, галадранец. Ну, усчапіў капялюш, дык ужо, думаеш, і паніч. Гартны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бессардэ́чнасць, ‑і, ж.
Уласцівасць бессардэчнага; жорсткасць. Упершыню цяпер [Зіна] шкадавала тых, каго раней высмейвала за іх пачуцці, дакарала сябе за бессардэчнасць. Шыцік.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
апаля́чыць, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць; зак., каго.
Прымусіць апалячыцца. [Люба:] І вы, дзядзька, далі сябе апалячыць?! Проста не хочацца верыць у гэта. Козел.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)