дагры́зці, ‑грызу, ‑грызеш, ‑грызе; ‑грызём, ‑грызяце; пр. дагрыз, ‑ла; зак., каго-што.
Грызучы, паесці; згрызці да канца. Калі Сашка дагрыз яблык, сказаў: — Бачыш, нават паабедаць не было калі. Гроднеў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ По́пінка ’шафран’ (іўеў., Сцяшк. Сл.), паўпанка (Сл. ПЗБ). Народная адаптацыя назвы гатунку яблык nenia шафранам (гл.), што ад франц. pepin ’семка, зернейка’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пу́канка ’груша, яблык, які сам зваліўся з дрэва, паданка’ (Янк. 2; ветк., Мат. Гом.; Растарг.). Ад пу́каць ’падаць’, параўн. у Насовіча: “падать, издавая звук”.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ад’е́сціся, ад’емся, ад’ясіся, ад’есца; ад’ядзімся, ад’ясцеся, ад’ядуцца; зак., на чым.
Разм. Паправіцца, пасыцець на добрых харчах (звычайна пасля недаядання); адкарміцца. // Наесціся чаго‑н. удосталь, так, каб больш не хацелася. Ад’есціся яблык.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
няспе́лы
1. незре́лый, неспе́лый;
н. я́блык — незре́лое (неспе́лое) я́блоко;
2. перен. незре́лый;
~лая ду́мка — незре́лая мысль
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сакаві́ты прям., перен. со́чный;
~ная трава́ — со́чная трава́;
с. я́блык — со́чное я́блоко;
~тае сло́ва — со́чное сло́во
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
наабіра́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., чаго.
1. Абіраючы, сабраць у нейкай колькасці. Наабіраць кош яблык.
2. Нааблупліваць, наабрэзваць у нейкай колькасці. [Маці] ужо наабірала бульбы, перамыла яе і перакладвае дровы ў печы. Кудравец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кі́слы, -ая, -ае.
1. Які мае своеасаблівы смак, падобны на смак лімона, журавін.
К. яблык.
К. сок.
2. Які закіс у выніку браджэння, прыгатаваны квашаннем.
Кіслае малако.
Кіслая капуста.
3. перан. Які выражае незадаволенасць; паніклы (разм.).
К. настрой.
К. выраз твару.
4. Які змяшчае кіслату (у 2 знач.; спец.).
Кіслая глеба.
|| наз. кіслата́, -ы́, ДМ -лаце́, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
надрэ́заць, ‑рэжу, ‑рэжаш, ‑рэжа; зак., што.
Разрэзаць крыху зверху, з краю, не да канца. Надрэзаць яблык. □ Пад аднастайны перастук калёс Мікалай расказаў [брату] аб сваім плане.. У першую ноч ледзь паспелі надрэзаць край дошкі.. Пятніцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сало́дкі, -ая, -ае.
1. Які мае прыемны смак, уласцівы цукру, мёду і пад.
С. яблык.
2. перан. Прыемны, які прыносіць задавальненне і асалоду.
Салодкая трывога.
Не салодка (прысл.) жывецца сіраце.
3. перан. Празмерна далікатны, занадта ўважлівы і ласкавы.
Салодкая ветлівасць.
Салодкія манеры.
4. перан. Ліслівы, ненатуральны, дагодлівы.
Салодкія словы.
5. у знач. наз. сало́дкае, -ага.
Паставіць на стол салодкае.
|| наз. сало́дкасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)