яблык назоўнік | мужчынскі род

Плод яблыні.

  • Летні сорт яблыкаў.
  • Яблыку няма дзе ўпасці (пераноснае значэнне: надта цесна).
  • Я. ад яблыні недалёка адкочваецца (прыказка пра тага, хто атрымаў у спадчыну дрэнныя звычкі ад бацькі, маці).
  • Адамаў яблык — кадык.
  • Вочны яблык — шарападобнае цела вока.
  • У яблыкі — з цёмнымі круглымі плямамі на поўсці (пра коней).
  • Яблык разладу (кніжнае) — прычына, прадмет спрэчкі, сваркі, разладу [паводле старажытнага грэчаскага міфа пра кінуты багіняй разладу Эрыдай яблык з надпісам «найпрыгажэйшай» і як з-за гэтага ўзнікла спрэчка паміж багінямі Герай, Афінай і Афрадытай].

|| памяншальная форма: яблычак.

|| прыметнік: яблычны.

  • Я. сок (з яблыкаў).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

яблык, ‑а; Р мн. ‑аў; м.

Сакавіты плод яблыні, звычайна акруглай формы. Летні сорт яблыкаў. Кісла-салодкі яблык. Абіраць яблыкі. ▪ У кош паклалі яшчэ і яблыкаў, наогул рознай садавіны. І ў выніку — атрымаўся вялізны, прыгожы тэатральны нацюрморт. Сабалеўскі. [Сусед] узяў антонаўку, зноў пакруціў яе ў руках, удыхнуў пяшчотны пах і зноў паклаў яблык на столік. Васілевіч. Па кветках яблыкаў не лічаць. Прыказка. Яблык ад яблыні далёка не падае. Прыказка.

•••

Адамаў яблык — цвёрды выступ на горле мужчыны; кадык.

Вочны яблык — шарападобнае цела вока.

Збіць (зрэзаць) на горкі яблык гл. збіць.

У яблыкі — з цёмнымі круглымі плямамі на поўсці (пра коней). Пярэдні ехаў Іван Боганчык на сівым у яблыкі жарабку. Пташнікаў.

Яблык разладу (кніжн.) — прычына, прадмет спрэчкі, сваркі, разладу (паводле старажытнага грэчаскага міфа аб спрэчцы багінь Геры, Афіны і Афрадзіты з-за таго, каму з іх павінен належаць яблык з надпісам «найпрыгажэйшай»).

Яблыку няма дзе ўпасці гл. упасці.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

я́блык м. я́блоко ср.;

○ ада́маў я. — анат. ада́мово я́блоко;

во́чны я. — анат. глазно́е я́блоко;

◊ я. разла́ду — я́блоко раздо́ра;

у ~кі — (о масти лошадей) в я́блоках;

збіць на го́ркі я. — изби́ть до полусме́рти;

~ку няма́ дзе ўпа́сці — я́блоку не́где упа́сть;

я. ад я́блыні недалёка адко́чваецца (па́дае) — посл. я́блоко от я́блони недалеко́ па́дает

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

чырванабокі прыметнік

З чырвоным бокам.

  • Ч. яблык.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

надгнісці дзеяслоў | закончанае трыванне

Трошкі падгніць.

  • Яблык надгніў.

|| незакончанае трыванне: надгніваць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

чарвівы прыметнік

Паточаны чарвямі, з чарвямі ўнутры.

  • Ч. яблык.
  • Ч. грыб.

|| назоўнік: чарвівасць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

кісла-салодкі прыметнік

Які мае адначасова і кіславаты і саладкаваты смак.

  • К. яблык.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

адшчыпнуць дзеяслоў | закончанае трыванне

Шчыпком аддзяліць, адарваць.

  • А. скарыначку хлеба.
  • А. яблык.

|| незакончанае трыванне: адшчыпваць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

вачніца назоўнік | жаночы род

Паглыбленне ў пярэдняй частцы чэрапа, у якім змяшчаецца вочны яблык.

|| прыметнік: вачнічны.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

абкусаць дзеяслоў | закончанае трыванне

Кусаючы, аб’есці, абгрызці.

  • А. яблык.
  • А. пазногці.

|| незакончанае трыванне: абкусваць.

|| назоўнік: абкусванне.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)