карава́й м. (обрядовый хлеб) карава́й;
вясе́льны к. — сва́дебный карава́й;
◊ на чужы́ к. рот не разяўля́й — посл. на чужо́й карава́й рта не разева́й
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
крыважэ́рны, ‑ая, ‑ае.
Які жывіцца чужой кроўю, мясам (пра звера). — Няма звера страшнейшага за тыгра, — крыкнуў Тарыел.. — Ён самы крыважэрны звер на свеце. Самуйлёнак. // перан. Схільны да забойстваў; жорсткі, люты. Няўжо мірны чалавек, якога пагрозамі прымусілі ўстрымацца ад подпісу, адразу ж зробіцца крыважэрным прыхільнікам вайны? Маўр.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
закасі́цца, ‑кашуся, ‑косішся, ‑косіцца; зак.
Разм.
1. Затрымацца на касьбе даўжэй, чым звычайна. Закасіўся да ночы.
2. Стаміцца на касьбе. За дзень закасіўся.
3. Косячы, перайсці мяжу, скасіць частку чужой сенажаці. Не ведаю, як бацька з такой далечы мог разгледзець, што касец закасіўся на наш луг. Шуцько.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́мавіць, ‑маўлю, ‑мавіш, ‑мавіць; зак., што.
Перадаць голасам гукі, словы сваёй ці чужой мовы; сказаць. Акінуўшы шчаслівымі вачамі навічкоў.., [Сымон Якаўлевіч] вымавіў расцяжна, робячы націск на кожным слове: — Я, юны піянер... Якімовіч. — Ну і надвор’е! — вымавіў чалавек з перавязанай рукой. Лынькоў. — Адыдзі, кажу! — ціха, але патрабавальна вымавіла.. [Вара]. Дуброўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рабу́нак, ‑нку, м.
Гвалтоўны захоп чужой маёмасці; грабеж. [Яўрэй] бачыў ужо за свой доўгі век нягод — і царскія пагромы, і здзекі кайзераўцаў, і рабунак пілсудчыкаў. Мікуліч. [Паліцыянт:] — Падпішы, галган, што мы ў тваёй хаце не ўчынялі ніякага рабунку, што мы, апроч вось гэтых лістовак, нічога не знайшлі. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прынараві́цца, ‑раўлюся, ‑ровішся, ‑ровіцца; зак.
Прызвычаіцца, прыстасавацца да чаго‑н. З цягам часу ўсё ўвайшло ў свой звычай. Галя прынаравілася, прыплакалася да новай маткі, а Параска прызвычаілася да чужой дачкі. Сабаленка. [Сымон:] — Пажывём, мо як і прынаровімся да нечага лепшага, новага. Нікановіч. З цяжкасцю [Валера] прынаравіўся да дарогі, прыбавіў скорасць. Місько.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Недасе́ка ’насмешлівая мянушка таго, хто нарадзіўся ў Мсціславе’ (Нас.). Назва грунтуецца на гістарычным факце: «у 1654 годзе князь Трубяцкой спаліў Мсціслаў і выразаў 30 000 чалавек у 33‑тысячным горадзе, а тых, хто застаўся, і па сённяшні дзень не-не дый завуць «недасекамі» (Крыніца, 1989, 2, 18). Параўн. укр. недоломок ’прадмет не зусім зламаны, надламаны’ і ’пагардлівая назва людзей, часткова страціўшых сваю нацыянальнасць пад націскам чужой’ (Грынч.). З неда- ’недастаткова, не поўнасцю’ і сячы ’біць, рэзаць і пад.’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
загляда́ць несов.
1. прям., перен. загля́дывать;
2. (куда-л.) загля́дывать, завора́чивать;
1, 2 см. загляну́ць;
◊ з. у чужы́ гаршчо́к — загля́дывать в чужо́й горшо́к
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
посторо́нний
1. (чужой) чужы́;
посторо́нние лю́ди чужы́я лю́дзі;
2. (побочный) пабо́чны;
посторо́нние дела́ пабо́чныя спра́вы;
3. м., сущ. пабо́чная асо́ба;
посторо́нним вход воспреща́ется пабо́чным асо́бам увахо́д забаро́нены;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
кантра́стны, ‑ая, ‑ае.
1. Які з’яўляецца кантрастам каму‑, чаму‑н.; рэзка процілеглы. Кантрастныя з’явы. Кантрастныя колеры. □ І справа і злева грымелі ўзрывы, а тут было ціха. Цішыня трывала можа толькі якую хвіліну, але была яна такой кантрастнай, што здавалася чужой, незразумелай. Шахавец.
2. З рэзкай розніцай паміж светлымі і цёмнымі часткамі. Кантрастны здымак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)