наме́сці, -мяту́, -мяце́ш, -мяце́; -мяцём, -мецяце́, -мяту́ць; намёў, -мяла́, -мяло́; намяці́; -ме́цены; зак., чаго.
1. Падмятаючы, сабраць у нейкай колькасці.
Н. кучу смецця.
2. Нанесці, надзьмуць ветрам (пра пыл, снег і пад.).
Н. гурбы снегу.
|| незак. намята́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
собра́ть сов., в разн. знач. сабра́ць, мног. пазбіра́ць; (подать на стол — ещё) прыгатава́ць, пада́ць; см. собира́ть;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
апыта́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак., каго-што.
1. Сабраць адказы на якія-н. пытанні.
А. усіх прысутных.
2. Праверыць веды вучняў, студэнтаў і інш., выклікаючы па чарзе.
|| незак. апы́тваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. апыта́нне, -я, н.; прым. апыта́льны, -ая, -ае.
А. ліст.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
скіда́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак., што.
1. Скінуць з чаго-н. у некалькі прыёмаў.
С. сена з машыны.
2. Кідаючы, сабраць што-н. у адно месца.
С. траву ў кучу.
С. стог.
3. Зрабіць сяк-так якую-н. будыніну (разм.).
С. лазеньку.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
спе́рці², сапру́, сапрэ́ш, сапрэ́; сапро́м, сапраце́, сапру́ць; спёр, спе́рла; сапры́; спёрты; зак., каго-што (разм.).
1. Украсці.
С. грошы.
2. што. Ссунуць, сабраць у адно месца.
С. мэблю ў адзін пакой.
3. перан., каго. Прагнаць з пасады, службы.
С. з пасады старшыню.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
стра́та, -ы, ДМ стра́це, мн. -ы, страт, ж.
1. Згуба чаго-н., знікненне каго-, чаго-н.
С. здароўя.
С. крыві.
Смерць народнага пісьменніка — вялікая с.
2. Тое, што страчана; прапажа.
Знайсці сваю страту.
3. звычайна мн. Безгаспадарчыя выдаткі.
Сабраць ураджай без страт.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сазва́ць, ззаву, ззавеш, ззаве; ззавем, ззавяце; пр. сазваў, ‑ла; зак., каго-што.
1. Паклікаць, запрасіць усіх, многіх; сабраць усіх, многіх. Сазваць гасцей. □ І ад гэтай думкі несвядома ўстрапянулася ў Ігнася радасць і захацелася яму саскочыць з цёмных палатак, пабегчы па зямлі, сазваць усіх людзей. Чорны.
2. Сабраць удзельнікаў (сходу, канферэнцыі і пад.) для работы, вырашэння якіх‑н. пытанняў. Сазваць кансіліум. Сазваць нараду.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мі́ласціна, ‑ы, ж.
Ахвяраванне жабраку, бедняку. І зноў вагоны, зноў даўжэзная пакутлівая дарога. На станцыях [бежанцы] хадзілі прасіць міласціну, хоць рэдка калі ўдавалася што сабраць. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
папазбіра́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што і чаго.
Разм. Збіраць доўга, неаднаразова; сабраць многа чаго‑н. [Костусь:] — Паедзем, татачка, у Парэчча! Ось там грыбоў папазбіраю! Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Субы́чыцца ’сабрацца’ (Юрч.), субы́тчыцца ’тс’ (Юрч. СНС), ’выдаткавацца, пацярпець выдаткі’ (Нас.). Паводле Насовіча “войти, ввестись в убытки” (там жа), у тым ліку ’сабраць сродкі на выдаткі’, звязана з убыць, гл. Параўн. прыбытак, прыбыць, гл. Іншага паходжання субы́чыцца ’насупіцца, нахмурыцца, як бык’ (Гіл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)