◎ Пле́тня ’пляцёнка асновы’ (бяроз., Шатал.). З польск. pletnia ’пра плецены біч і іншыя пляцёнкі’ (XVII–IX стст.), якое да pleść (Банькоўскі, 2, 607), гл. плесці.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лы́барыць ’хлусіць, плесці нешта незразумелае, неверагоднае’ (мядз., Нар. словатв.). Няясна. Відавочна, адносіцца да экспрэсіўных ці гукапераймальных слоў з коранем *lab‑/*leb‑ (гл. Покарны, 651, 655–657).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Плецюха́ ’пляткар’ (Бес.). Параўн. польск. plociuch, pleciuga ’тс’, ’балбатун’ і малар. плытюх з націскам на апошнім складзе, перанесеным на апошні склад у плегроха. Да плесці (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вздор м. лухта́, -ты́ ж.; глу́пства, -ва ср., недарэ́чнасць, -ці ж., бязглу́здзіца, -цы ж., бяссэ́нсіца, -цы ж.;
нести́ вздор вярзці́, пляву́згаць, пле́сці лухту́;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Пляця́нік ’вялікі кош’ (карэліц., Сцяшк. Сл.), ’ез’ (шчуч., Сл. ПЗБ), плётянык ’пастаўнік’ (іван., ДАБМ, камент., 784). Утворана шляхам семантычнай кандэнсацыі са словазлучэнняў з прыметнікам плецены. Да плесці (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ры́ндзіць ’гаварыць без патрэбы’, ’плесці абы-што’ (Сл. Гродз.). Няясна. Ад трындзець > рындзець > рындзіць. ? укр. закарпац. ри́ндза ’страўнік цяляці’ ? ст.-бел. рендзикъ, рендик ? рус. дыял. ры́ндик ’здаравяк, маладзец’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дуб м.
1. (род. ду́ба) дуб;
стогадо́вы д. — столе́тний дуб;
2. (о древесине и собир.) (род. ду́бу) дуб;
3. (род. ду́ба) (лодка) дуб;
○ ко́ркавы д. — про́бковый дуб;
◊ даць ду́ба — прост. сыгра́ть в я́щик; отда́ть концы́; окочу́риться;
свіння́ пад ~бам — свинья́ под ду́бом;
д. ду́бам — болва́н болва́ном;
пле́сці з ду́ба ве́цце; пле́сці смаляно́га ду́ба — городи́ть околе́сицу
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Вазоны 1 ’від узору’ (КЭС). Да вазоны 2. Магчыма, семантычнае збліжэнне з вязаць ’плесці ўзоры’.
Вазоны 2 ’пакаёвыя кветкі’, (докш., КЭС). Метанімічны перанос з вазон 1, мн. л. па аналогіі з кветкі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пераплот, перапло́ты, пярэ́плат, пярэ́платы ’азярод’ (віл., Жыв. сл.; плешч., ДАБМ, камент., 790; віл., Сл. ПЗБ; Варл.; Касп., Гарэц., Яруш.); рус. перепло́т ’запруда, гаць’, польск. przepłot ’азярод’. Да пера- і пле́сці (гл.) з асновай *plot‑.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дуб, ‑а і ‑у; мн. дубы, ‑оў; м.
1. ‑а. Буйнае лісцевае дрэва сямейства букавых з моцнай драўнінай і пладамі жалудамі. Стогадовы дуб. □ Сілачом стаіць Дуб разложысты, І здалёк відаць пышны верх яго. Колас.
2. ‑у; толькі адз. Драўніна гэтага дрэва. Нарэзаць дубу. Бочка з дубу.
3. ‑а; перан. Разм. Пра высокага, моцнага чалавека. У Жарстана было сем сыноў, і чацвёра з іх такія ж дубы, як і бацька. Колас. // Пагард. Пра тупога, неразумнага чалавека. — Хоць і дуб ты, скажу табе, але заходзь, кульні з намі чарку: у мяне ж сёння вяселле — гуля-а-ем! Вышынскі.
4. ‑а. Адзін з відаў вялікіх лодак (на Дняпры, Доне). Пад поўнач Пятро Тугай закончыў рамонт дубоў, заліў смалою залапленыя месцы і вылез на паром. Краўчанка.
•••
Коркавы дуб — вечназялёнае дрэва сямейства букавых, кару якога выкарыстоўваюць для вырабу коркаў і інш.
Даць дуба гл. даць.
Плесці з дуба вецце гл. плесці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)