паасяда́ць, ‑ае; ‑аем, ‑аеце, ‑аюць; зак.

1. Пасяліцца, пачаць жыць, працаваць дзе‑н. пастаянна — пра ўсіх, многіх.

2. (1 і 2 ас. мн. не ўжыв.). Ушчыльніўшыся, зляжаўшыся, асесці — пра ўсё, многае. Паасядалі падмуркі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

раз’язны́, ‑ая, ‑ое.

1. Які мае адносіны да раз’езду, прызначаны для раз’ездаў. Раз’язны пуць. Раз’язны конь.

2. Які павінен пастаянна раз’язджаць з месца на месца па службе. Раз’язны карэспандэнт. Раз’язны механік. Раз’язная аўтакрама.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Рэзідэ́нт ’дыпламатычны прадстаўнік; грамадзянін якой-небудзь краіны, які пастаянна пражывае ў замежнай дзяржаве; тайны прадстаўнік разведкі, які дзейнічае на тэрыторыі іншай дзяржавы’ (ТСБМ). Паўторнае запазыч. з рус. резидент ’тс’. Ст.-бел. резыдентъ ’упаўнаважаны прадстаўнік’ < ст.-польск. rezydent < лац. residēns, ‑ntis (Булыка, Лекс. запазыч., 24).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

звыча́йна, прысл.

1. Прысл. да звычайны.

2. Большай часткай, пастаянна. [Сабака] не выспаўся або так штось заленаваўся, бо не кінуўся адразу да мяне, як рабіў гэта звычайна. Колас. Крук, на якім звычайна вісела дубальтоўка, быў пусты. Курто.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

круці́цца, кручу́ся, кру́цішся, кру́ціцца; незак.

1. Вярцецца па крузе або вакол сваёй восі.

Свердзел круціцца.

2. Быць ахопленым віхравым рухам; кружыцца.

Снег круціўся ля страхі.

У паветры круціўся пыл.

3. Пастаянна быць дзе-н., ля каго-, чаго-н. (разм.).

Пастаянна к. ля магазіна.

Дзіця круціцца ля бацькі.

4. Неспакойна паварочвацца то ў адзін, то ў другі бок; вярцецца.

К. на месцы.

5. перан. Быць у пастаянных клопатах, турботах (разм.).

Цэлы дзень кручуся на кухні.

6. Хітрыць, выкручвацца (разм.).

Як ні круціся, а праўда ёсць праўда.

7. Быць у любоўных адносінах з кім-н.; любіцца (разм.).

|| аднакр. крутну́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няце́ся, -ну́цца; -ні́ся і крутану́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няце́ся, -ну́цца; -ні́ся (да 1 знач.).

|| наз. кручэ́нне, -я, н. (да 1 і 3 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

дзяжу́рны, -ая, -ае.

1. Які выконвае пэўныя абавязкі ў парадку чаргі.

Д. ўрач.

2. Які працуе ў час адпачынку іншых падобных устаноў.

Дзяжурная аптэка.

Д. магазін.

3. у знач. наз. дзяжу́рны, -ага, м., дзяжу́рная, -ай, ж., мн. -ыя, -ых. Асоба, якая дзяжурыць.

Д. па кухні.

4. Загадзя падрыхтаваны, пастаянна ўжывальны.

Дзяжурная страва ў рэстаране.

Дзяжурныя цытаты.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

стэпаві́к, ‑а, м.

1. Чалавек, які пастаянна жыве ў стэпавай мясцовасці. Паў лік зрабіўся падобным [За] карэннага стэпавіка. Беразняк. А над галовамі стэпавікоў, у сінім бяздонным небе, — палымяныя сцягі і транспаранты. Лось.

2. Стэпавая птушка.

3. Конь стэпавай пароды.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Асе́лы, асе́ласць. Рус. оседлый, оседлость, укр. осілий, осілість, осідлий, польск. osiadły, osiadłość ’тс’, славац. osadlosť ’група будоў у гаспадарцы селяніна’. Утворана ад дзеяслова асесці ’пастаянна пасяліцца’ (гл. Яруш., 200), які з прыстаўкай *о‑ ад сесці. Оселость зарэгістраваў ужо ў Статуце 1588 г. Карскі, 1, 352, адзначаючы фанетычную заканамернасць выпадзення тут ‑д‑.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

фа́ктор в разн. знач. фа́ктар, -ру м.; чы́ннік, -ку м.; (о человеке) уст. фа́ктар, -ра м.;

постоя́нно де́йствующие фа́кторы пастая́нна дзе́ючыя фа́ктары (чы́ннікі);

челове́ческий фа́ктор чалаве́чы фа́ктар.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

заўсёды, прысл.

У любы час, кожны раз, пастаянна. Заўсёды, уначы і ўдзень, на рабоце і ў часе адпачынку, кожную секунду, [Лялькевіч і Пеця] стаялі перад яе вачамі, і за абодвух яна хвалявалася, перажывала. Шамякін. Палескія людзі заўсёды як героі змагаліся з усялякімі акупантамі на беларускай зямлі. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)