расцялі́цца, ‑целіцца; зак.
Разм. Ацяліцца (звычайна з цяжкасцямі). [Альбіна:] — Пярэстая ніяк не магла расцяліцца, дык я мо з палавіны ночы таўклася на ферме. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падо́ўжыцца, ‑жыцца; зак.
1. Стаць, зрабіцца больш доўгім, даўжэйшым. Цень падоўжыўся. Хвост дыму падоўжыўся.
2. Стаць, зрабіцца больш працяглым, доўгім. Дзень падоўжыўся. Ночы падоўжыліся.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
це́мрань, ‑і, ж.
Разм. Тое, што і цемра (у 1 знач.). Бразнула пад Астапавай рукой клямка каліткі, спрытна намацаная ім у цемрані ночы. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ве́чар, -а, мн. вечары́ і (з ліч. 2, 3, 4) ве́чары, вечаро́ў, м.
1. Час сутак ад канца дня да надыходу ночы.
Зімовы в.
Прыйшлі дамоў пад в.
2. Грамадскі вячэрні сход, прысвечаны якой-н. даце.
Урачысты в.
В. сустрэчы з ветэранамі.
|| памянш. вечаро́к, -рка́, мн. -ркі́, -рко́ў, м. (да 1 знач.).
|| прым. вячэ́рні, -яя, -яе (да 1 знач.).
Вячэрняя школа.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
і́ней, ‑ю, м.
Від атмасферных ападкаў: ледзяныя крышталікі, якія ўтвараюцца ў выніку ахаладжэння вадзяной пары ў ясныя і ціхія ночы і асядаюць тонкім слоем на глебе, дрэвах і інш.; параўн. шэрань. Днём яшчэ цёпла, а ночы — золкія.., і ранкамі на бульбоўніку, на траве белыя махры інею. Мележ. Пад раніцу ўжо браліся замаразкі, трава і лісце кустоў пакрываліся шараватым інеем. Паслядовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
збудзі́цца сов., в разн. знач., разг. пробуди́ться, просну́ться;
з. сяро́д но́чы — пробуди́ться (просну́ться) среди́ но́чи;
по́ле ~лася вясно́ю — по́ле пробуди́лось весно́й
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ліхта́ршчык, ‑а, м.
Той, хто наглядае за дзейнасцю і спраўнасцю ліхтароў. Двайнік пакінуў браму адпёртаю і пайшоў спачываць пасля бяссоннай ночы. Ліхтаршчык тушыў ліхтары. Гартны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
празя́блы, ‑ая, ‑ае.
Які моцна празяб, змёрз. — Разведчыкам [сын] у нашых быў! Нічога не страшыўся... Падбярэцца, бывала, сярод ночы дахаты — стомлены, схуднелы, празяблы да касцей. Ракітны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Дабра́нач ’добрай ночы’ (БРС, Нас., Касп.). Укр. добра́ніч. Паводле Кюнэ (Poln., 51), запазычанне з польск. dobranoc (аб запазычанні сведчыць, паводле Кюнэ, націск). Усх.-слав. словы па форме (‑ноч замест ‑ноц) былі адаптаваны да адпаведных сваіх лексем. Параўн. дабра́нец (гл.), дабра́нац (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
адасо́бленасць, ‑і, ж.
Уласцівасць і стан адасобленага (у 2 знач.). Пачуццё адасобленасці. □ Зацятасць ночы, адасобленасць ад усяго на свеце, перажытае сёння — абудзілі ўспаміны аб мінулым. Дуброўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)