Сага́нка ’цыганка’ (Сл. ПЗБ). З цыганка (гл.) у выніку дыялектнага змянення ц > с, аб якім гл. Карскі, 1, 362–363.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Сцулі́ ’мача’, сцуль ’хто мочыцца пад сябе’ (Нас.). Вытворныя ад сцаць (гл.) з суф. ‑ул‑, гл. Карскі 2-3, 25.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Такава́сты, такова́сты ’такі’ (Нар. Гом.). Наватвор з экспрэсіўнай суфіксацыяй, параўн. галавасты, рукасты (гл. Карскі 2-3, 44), да таковы, гл.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Нязбе́дны (незбедный) ’паганы’ (Карскі, Труды, 312), ст.-бел. незбедный ’подлы, нізкі’ (XV ст.) з польск. niezbędnyпаганы, няўклюдны’ (Карскі, там жа), ст.-польск. niesbedny ’тс’ (Булыка, Лекс. запазыч., 134). Апошняе з чэш. nezbedny ’гарэзны’ ад прасл. *bъděti, *buditi (Брукнер, 363), гл. будзіць, узбуджаць, або з *ne‑sъ‑będ‑ьnъ ’нявытрыманы, нястрыманы’, дзе ‑będ‑ суадносіцца з ням. binden ’вязаць, путаць’ (Махэк₂, 398).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Спада́р ‘гаспадар’ (Нас.), ‘госпад’, ‘гаспадар, пан’ (Стан.) сучасныя ветлівыя звароты спада́р, спада́рыня (ТСБЛМ; Беларусіка, 19, 224), ст.-бел. сподарь (Станкевіч, Язык, 651; Карскі, 1, 372), спадарыня (Ст.-бел. лексікон). Укр. спода́рь ‘тс’. З гаспадар з адсячэннем га‑; параўн. спажа. Этапы адпадзення фіксуюцца ў ст.-бел. осподарь (1407), сподарь (1489), оспоже (1489), гл. Карскі 1, 371–372. Параўн. спада́рка ‘гаспадарка’ (навагр., Сл. рэг. лекс.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ла́зіцца ’мыцца ў лазні’ (маз., Мат. Гом.). Бел. рэгіяналізм, утвораны ад ⁺лазніцца (< лазня), у якім ‑н‑ выпала (параўн. Карскі, 1, 325).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Лозік ’верхалаз’, ’ласун’ (Бяльк.). Да ла́зік, ла́зіць (гл.). Пераход а > о, як у тайнаутойваць, сядзепасодзім (Карскі, 1, 98–99).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Маду́нкі ’язмін, Philadelphias tenuifolius Rupr. et Мах.’ (пруж., Жыв. сл.) — у выніку другаснага ацвярдзення губных (Карскі, 1, 326) з мядункі (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Могці ’магчы’ (ТС). Да магчы́ (гл.). Аб мене ‑чы > ‑ці гл. Карскі 2-3, 277–278. Незвычайнасць націску на 1 складзе.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Мяздо ’гняздо’ (гродз., Сл. ПЗБ). Да гняздо (гл.), у якім адпала пачатковае г-, а н > м (аб гэтым Карскі, 1, 324).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)