прису́тственный уст. службо́вы; ура́давы;
прису́тственный день службо́вы дзень;
◊
прису́тственное ме́сто уст. (дзяржа́ўная) устано́ва;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сінедрыён, ‑а, м.
Гіст. Савет старэйшыя, вышэйшая дзяржаўная ўстанова з палітычнымі і судовымі функцыямі ў Старажытнай Іудзеі. // перан. Разм. уст., цяпер іран. Сход, савет, судзілішча.
[Грэч. synedrion — сход.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рэ́нта, ‑ы, ДМ ‑нце, ж.
1. Від даходу, не звязаны з прадпрыемніцкай дзейнасцю, які рэгулярна атрымліваюць уладальнікі капіталу, зямлі ці маёмасці. Зямельная рэнта.
2. Бестэрміновая дзяржаўная пазыка ў капіталістычных краінах, якая прыносіць трымальнікам аблігацый пастаянны даход. Дзяржаўная рэнта.
3. О Абсалютная зямельная рэнта — рэнта ў капіталістычных краінах, якую атрымліваюць прадпрыемствы з усіх участкаў зямлі, незалежна ад іх урадлівасці або выгаднасці размяшчэння ў адносінах да рынку.
[Фр. rente ад лац. reddita — вернутае, выплачанае.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ГОЭЛРО́ нескл., ж., ист. (Дзяржа́ўная камі́сія па электрыфіка́цыі Расі́і) ГОЭЛРО́ (Госуда́рственная коми́ссия по электрифика́ции Росси́и)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ГОЭЛРО́ (Госуда́рственная Коми́ссия по электрифика́ции Росси́и) ист. ГОЭЛРО нескл., ср. (Дзяржа́ўная Камі́сія па электрыфіка́цыі Расі́і).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
устано́ва ж. учрежде́ние ср.; заведе́ние ср.;
дзяржа́ўная ўстано́ва — госуда́рственное учрежде́ние;
вышэ́йшая навуча́льная ўстано́ва — вы́сшее уче́бное заведе́ние
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
о́рган, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Частка арганізма, якая мае пэўную будову і спецыяльнае прызначэнне.
О. зроку.
Унутраныя органы.
2. перан., чаго. Сродак, зброя.
Друк — актыўны о. прапаганды.
3. Дзяржаўная ці грамадская ўстанова, арганізацыя.
Мясцовыя органы.
О. аховы здароўя.
4. Друкаванае выданне, што належыць якой-н. установе.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
геста́па, нескл., н.
Тайная дзяржаўная паліцыя ў фашысцкай Германіі, якая вылучалася крывавымі метадамі расправы са сваімі ахвярамі. Там, у гестапа, гаспадаром усяго быў кат ды яго памочнікі — пісталет і шыбеніца. Кавалёў.
[Ням. Gestapo — скарачэнне ад Geheime Staatspolizei.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Кантынге́нт ’устапоўленая норма для пэўных мэт’ (ТСБМ), канты́гент ’дзяржаўная пастаўка збожжа, падатак’ (Сцяшк.). З польск. kontyngent ’устаноўленая норма падаткаў’ < лац. contingēns, contingentis ’які выпадае на долю’ — праз ням. Kontingent (Слаўскі, 2, 442), літаратурная форма — з рус. мовы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дзяржа́ўны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да дзяржавы, належыць ёй. Дзяржаўны лад. Дзяржаўны герб. Дзяржаўная мова. Дзяржаўная граніца. Дзяржаўны запаведнік. // Здольны аказаць уплыў на ход справы ў дзяржаве. [Верамейчык] павінен вырашаць задачу дзяржаўнай важнасці — знайсці магчымасць рэзкага ўздыму ўраджаю за адзін год. Дуброўскі. // Звязаны з кіраваннем дзяржавай. Дзяржаўны дзеяч. □ Кацярына .. — сапраўды дзяржаўны чалавек, чалавек шырокіх палітычных гарызонтаў, бязмежна адданы непераможнай справе партыі, справе камунізма. Бярозкін.
•••
Дзяржаўнае права гл. права.
Дзяржаўны крэдыт гл. крэдыт.
Дзяржаўным экзамены гл. экзамен.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)