бы¹ (пасля галосных — б), часц.

Ужыв. пры дзеясловах прошлага часу, інфінітывах са знач.:

1) умоўнай магчымасці дзеяння.

Я паехаў бы, калі б быў час;

2) ветлівай прапановы.

Ты прылёг бы на хвіліну;

3) пажадання.

Паспець бы да дажджу прывезці сена;

4) просьбы.

Праведаў бы ты бацьку;

5) боязі, апаскі.

Паспець бы на цягнік.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ю, нескл., н.

Трыццаць першая літара беларускага алфавіта, якая абазначае: а) пасля зычных — галосны гук «у» і мяккасць папярэдняга зычнага, напрыклад: «людзі — льудзі», «сюжэт — сьужэт»; б) пасля галосных, «ў», раздзяляльнага мяккага знака, апострафа і ў пачатку слова — два гукі: «й» і «у», напрыклад: «спяшаюся — спяшайуся», «саўю — саўйу», «лью — льйу», «праб’ю — прабйу», «юнак — йунак».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

За́чы ’завочна’ (Нас.). З *за очи са сцягненнем галосных.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Тубарэ́тка ‘табурэтка’ (Мат. Гом.). Гл. табурэт (з перастаноўкай галосных).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

гало́сны, ‑ая, ‑ае.

Які ўтвараецца пры свабодным праходжанні паветра праз поласць рота (пра гукі мовы). Галосны гук. / у знач. наз. гало́сны, ‑ага, м.; гало́сная, ‑ай, ж. Галосныя беларускай мовы. Правапіс галосных.

•••

Беглая галосная — у беларускай мове: галосныя гукі «о» і «е», якія маюцца ў адных формах слова і знікаюць у другіх, напрыклад: сон — сну, пень — пня.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Туба́н ‘натоўп, юрма’ (Вушац. сл.). У выніку метатэзы галосных з табун (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Тулува́ць ‘дратаваць, таптаць’ (Бяльк.). Гл. талаваць, змена пад уздзеяннем “гармоніі галосных” на Магілёўшчыне.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ірвану́ць і (пасля галосных) рвану́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; зак.

1. гл. ірваць.

2. каго-што. Моцна тузануць, рэзка пацягнуць.

І. дзверы.

3. Рэзка скрануцца з месца, рэзкім рухам кінуцца куды-н. (разм.).

Матацыкл ірвануў з месца.

4. што. Пачаць імкліва рабіць што-н. (разм.).

Ірванём усе дружна.

5. каго-што. Падарваць, узарваць што-н. з выбухам.

Ірвануў снарад.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

◎ Надуко́ваны ’выхаваны’ (Пятк.). З на‑адукованы, да адукаваць, адукацыя з наступным сцяжэннем галосных. Гл. дукаваць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Скусо́рыцца (скусо́рицца) ‘коса глядзець на каго-небудзь’ (Шымк. Собр.). У выніку перастаноўкі галосных, гл. скасурыцца.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)