загру́знуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; пр. загру́з, ‑ла; зак.
Засесці, завязнуць у чым‑н. топкім, сыпкім. Загрузнуць у балоце. □ Наваліла замець такія гурбы, што з канём загрузнуць можна. Лынькоў. // перан. Заняўшыся чым‑н., апынуцца ў цяжкім становішчы. Азаркевіч зноў загруз у працы і часта нават забываўся, што трэба паесці. Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пераско́чыць, -чу, -чыш, -чыць; зак.
1. што і цераз што. Зрабіўшы скачок, апынуцца на іншым баку ад чаго-н.
П. канаву.
П. цераз плот.
2. Перамясціцца скачком (скачкамі) на іншае месца.
П. ад акна да дзвярэй.
3. перан., на што. Перайсці ад аднаго прадмета гутаркі да другога, не захоўваючы паслядоўнасці (разм.).
П. на іншую тэму.
|| незак. пераска́кваць, -аю, -аеш, -ае і пераско́кваць, -аю, -аеш, -ае.
|| аднакр. пераско́кнуць, -ну, -неш, -не; -ні (разм.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
борт, -а, М -рце, мн. барты́, барто́ў, м.
1. Бакавая сценка марскога або рачнога судна, самалёта.
Кінуць за б.
Апынуцца (аказацца) за бортам (таксама перан.: аказацца выключаным з якой-н. справы).
2. Сценка кузава грузавога аўтамабіля, адкрытага таварнага вагона і пад.
Барты грузавіка.
3. Левы або правы край адзення (паліто, пінжака і пад.) з петлямі або гузікамі для зашпільвання.
|| памянш. бо́рцік, -а, мн. -і, -аў, м. (да 2 і 3 знач.).
|| прым. бартавы́, -а́я, -о́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пазастава́цца, ‑стаецца; ‑стаёмся, ‑стаяцеся, ‑стаюцца; зак.
1. Застацца дзе‑н., не пакінуць якога‑н. месца — пра ўсіх, многіх. Ліда тым часам сустракалася з такімі, як сама, маладымі хлопцамі і дзяўчатамі, што пазаставаліся ў горадзе. Кавалёў. // Не перайсці ў наступны клас — пра ўсіх, многіх.
2. Не перастаць быць якім‑н. — пра ўсё, многае або ўсіх, многіх. Дзверы пазаставаліся адчыненымі.
3. (1 і 2 ас. мн. не ўжыв.). Захавацца, уцалець — пра ўсё, многае. Пазаставаліся сляды ўсюды.
4. Апынуцца ў якім‑н. стане — пра ўсіх, многіх або ўсё, многае. Пазаставаліся дзеці сіротамі. □ Плата і штраф былі такія, што людзі .. пазаставаліся голыя. Чорны.
5. Апынуцца ззаду, збоку — пра ўсё, многае або ўсіх, многіх. Коннікі пазаставаліся ззаду.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ро́зны, ‑ая, ‑ае.
1. Неаднолькавы, непадобны. [Тацяна:] — Вы такія розныя, ані не падобныя адна на адну. Васілёнак.
2. Другі, іншы, не той самы. Трэба будзе ехаць рознымі дарогамі, каб, барані божа, ніхто не заўважыў. Скрыган.
3. Разнастайны. Сялянскія фурманкі партызанскіх абозаў развозілі па ўсіх кутках пушчы розныя віды зброі. Брыль. Пакуль Марыся ўпраўлялася на кухні, Іваноў гасцінна ўсаджваў Пятра і Міколу, гаварыў пра розныя дробязі. Новікаў. / у знач. наз. ро́знае, ‑ага, н. Лезе ў галаву рознае: вайна, незасеяны агарод, які не прыдумаць чым сеяць, і Глёкава Каця стаіць у вачах. Сяркоў.
•••
Апынуцца (быць) на розных берагах гл. апынуцца.
Гаварыць на розных мовах гл. гаварыць.
На розныя лады гл. лад 1.
Розных масцей гл. масць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прамо́кнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.
Стаць наскрозь мокрым, вільготным. Наскрозь прамоклі шынялі Пад праліўным дажджом. Астрэйка. Абутак прамок адразу, а далей паступова прамакала і адзенне. Маўр. // Апынуцца ў мокрым адзенні, абутку. Ногі прамоклі. □ Хутка я ўвесь прамок, а па твары каціліся буйныя кроплі поту... Анісаў.
•••
Прамокнуць да ніткі — зусім прамокнуць, стаць мокрым.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
замані́ць, ‑маню, ‑маніш, ‑маніць; зак., каго-што.
1. Прыцягваючы чым‑н. увагу, заставіць прыйсці, апынуцца дзе‑н.; завабіць. Заманіць ваўка ў пастку. □ Каб як-небудзь заманіць карову ў двор, мая маці вынесла з хаты ражку лушпаек. Сачанка.
2. Прывабіць, захапіць, зачараваць. Заманілі Даніка і гэтыя высокія бярозы, і прыгожыя дарожкі вакол школы. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
замча́ць і заімча́ць, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць; зак.
1. каго-што. Мігам даставіць каго‑, што‑н. куды‑н. Панукі конік не чакае, І сам ён рыссю запускае, Як бы спяшаецца дамоў Замчаць сваіх гаспадароў. Колас.
2. Хутка ідучы, едучы, апынуцца дзе‑н. Паслухмяная трохтонка магла імчаць дзень і ноч і заімчаць хоць на край свету. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паастава́цца, ‑таецца; ‑таёмся, ‑таяцеся, ‑таюцца; зак.
1. Астацца дзе‑н., не пакінуць якога‑н. месца — пра ўсіх, многіх. Жнеі пааставаліся ў полі да вечара. // Быць пакінутым дзе‑н. — пра ўсё, многае або ўсіх, многіх. [Алік:] — Аляксей Васільевіч, а дубовыя кар[ані], што пааставаліся [у ямцы], не пашкодзяць яблыньцы? Пальчэўскі. // Не перайсці ў наступны клас — пра ўсіх, многіх.
2. Не перастаць быць якім‑н., кім‑н. — пра ўсіх, многіх або ўсё, многае. Вокны пааставаліся адкрытымі.
3. (1 і 2 ас. мн. не ўжыв.). Захавацца, уцалець — пра ўсё, многае. На падлозе пааставаліся сляды.
4. Апынуцца ў якім‑н. стане — пра ўсіх, многіх або ўсё, многае. Жанчыны пааставаліся ўдовамі.
5. Апынуцца ззаду, збоку — пра ўсіх, многіх або ўсё, многае. Мая мама так спрытна пачала грабці, што мы адразу ззаду пааставаліся. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нязру́чны
1. неудо́бный, нело́вкий;
~ная по́за — неудо́бная (нело́вкая) по́за;
апыну́цца ў ~ным стано́вішчы — оказа́ться в нело́вком (неудо́бном) положе́нии;
2. неблагоприя́тный;
н. мо́мант — неблагоприя́тный моме́нт;
3. (об инструменте, работе и т.п.) несподру́чный
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)