разгадава́цца, ‑дуюся, ‑дуешся, ‑дуецца; зак.
Разм. Вырасці; растаўсцець. — Ты, Антоша, быў тады такі шчупленькі, проста хлапчук. А зараз глядзі, як разгадаваўся... Аношкін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ске́псціцца, ‑пшчуся, ‑псцішся, ‑псціцца; зак.
Разм. Сапсавацца; стаць горшым. — А есці хочаш? — гаварыла маці. — Быў такі разумны хлапец, а во скепсціўся... Бядуля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
су́песак, ‑ску, м.
Асадкавая пясчана-гліністая горная парода, а таксама, глеба такога саставу. Радзіць тут памідоры павінны: такі супесак яны любяць... Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
упі́ць, уп’ю, уп’еш, уп’е; уп’ём, уп’яце; зак., што (пераважна з адмоўем «не»).
Змагчы выпіць што‑н. Квас такі кіслы, што не ўпіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чуба́сты, ‑ая, ‑ае.
Разм. Тое, што і чубаты. Быў такі Мікалай Салавей, ён прыехаў у наша сяло на пасяленне, даўгалыгі, чубасты. Скрыган.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жо́рсткі, -ая, -ае.
1. Крайне суровы, бязлітасны, неміласэрны.
Ж. чалавек.
Жорсткая расправа.
2. Вельмі моцны па сіле праяўлення, які пераўзыходзіць звычайную меру, ступень.
Жорсткая барацьба.
Жорсткія баі.
3. перан. Строгі, такі, які не дапускае выключэнняў.
Ж. рэжым.
Жорсткія ўмовы.
4. Пра ваду, якая ўтрымлівае шмат кальцыевых і магніевых солей.
|| наз. жо́рсткасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пала́ц, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Вялікі і пышны будынак, які звычайна выдзяляецца сваёй архітэктурай.
2. Такі будынак, які з’яўляецца месцазнаходжаннем манарха і яго сям’і.
Царскі п.
3. з Р. У складзе назваў некаторых будынкаў шырокага грамадскага прызначэння.
П. піянераў.
П. спорту.
|| прым. пала́цавы, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Гарды́ня ’гордасць’, гардыня́ ’горды чалавек’ (Нас.). Рус. горды́ня, укр. горди́ня, ст.-сл. гръдынц і г. д. (агляд матэрыялу гл. у Трубачова, Эт. сл., 7, 207–208). Прасл. *gъrdyni. Можна, аднак, ставіць пытанне, ці ўсх.-слав. словы ўсё ж такі не запазычаны з ц.-слав. мовы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Здо́льны ’такі, што ўмее ці можа што-н. рабіць, таленавіты’. Польск. zdolný, чэш., славац. zdolný ’тс’, славен. zdọ̑ljnji ’ніжні’ (< zdolu ’знізу’). Бел. здо́льны, відаць, з польск. zdolny, утворанага ад zdoleč ’змагчы’ — дзеяслова, пашыранага ў гэтым знач. у зах.-слав., пры дапамозе суф. ‑n‑. Параўн. здолець.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Кнува́ць ’ныць, плакаць’ (Бяльк.). Хоць семантычна да волі далёкае, але усё ж такі звязана з укр. кнувати ’задумваць нешта злачыннае’. Апошняе разглядаецца як запазычанне з польск. knować ’тс’ (ЕСУМ, 2, 474). Разыходжанні ў значэнні можна вытлумачыць семантычнымі працэсамі Параўн. кнуваць ’ныць, плакаць’ (^скардзіцца, паклёпнічаць’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)