Скаламбу́ха ‘страшная пачвара, здань, якой палохалі дзяцей’ (навагр., Жыв. сл.). Няяснае слова. Хутчэй за ўсё, дэрыват з суф. ‑ух(а) ад літ. skalam̃byti ‘гучна ўдараць; гучна лаяць’, ‘моцна біць, калаціць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
запалі́цца сов.
1. (загореться огнём) заже́чься;
~лі́лася святло́ — зажёгся свет;
2. воспали́ться;
рука́ мо́цна ~лі́лася — рука́ си́льно воспали́лась;
3. (приобрести запал) запали́ться;
конь ~лі́ўся — ло́шадь запали́лась;
4. перен., см. загарэ́цца 5
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
цяць сов.
1. уда́рить; хлестну́ть;
2. укуси́ть, хвати́ть;
саба́ка мо́цна цяў за нагу́ — соба́ка си́льно укуси́ла (хвати́ла) за́ ногу;
3. (чем-л. острым) резану́ть, рубану́ть; хвати́ть;
ц. сяке́рай — рубану́ть (хвати́ть) топоро́м
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
уляпі́ць, уляплю́, уле́піш, уле́піць; уле́плены; зак.
1. што ў што. Лепячы, уставіць.
У. мазаіку ў сцяну.
2. перан., што і каму. Моцна ўдарыць, выцяць каго-н. (разм.).
У. яму снежкай.
У. у вуха.
3. перан., што. Прычыніць, зрабіць што-н. (замяняе дзеясловы даць, паставіць і пад.; разм.).
У. вымову.
У. вучню двойку.
|| незак. уле́пліваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
упі́цца¹, уп’ю́ся, уп’е́шся, уп’е́цца; уп’ёмся, уп’яце́ся, уп’ю́цца; упі́ўся, -піла́ся, -ло́ся; упі́ся; зак., у каго-што.
Моцна, глыбока пранікнуць, уваткнуцца, увайсці ў што-н. (чым-н. вострым, тонкім).
П’яўка ўпілася ў цела.
У. зубамі ў мяса.
Сякера ўпілася ў дрэва.
У. вачамі ў каго-н. (перан.: пільна, не адрываючыся, пачаць глядзець на каго-н.).
|| незак. упіва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
насадзі́ць², -саджу́, -са́дзіш, -са́дзіць; зак.
1. каго-што. Моцна, шчыльна надзець на што-н.
Н. сякеру на тапарышча.
Н. чарвяка на кручок.
2. перан., што. Узбіўшыся на што-н. вострае, параніць (разм.).
Н. нагу на цвік.
|| незак. наса́джваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. наса́дка, -і, ДМ -дцы, ж. (да 1 знач.) і наса́джванне, -я, н. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
праня́ць, прайму́, про́ймеш, про́йме; праня́ў, -няла́, -ло́; праймі; праня́ты; зак.
1.(1 і 2 ас. не ўжыв.), каго-што. Прабраць, пранікнуць усярэдзіну.
Сырасць праняла мяне наскрозь.
Праняў холад.
2. перан., каго. Моцна падзейнічаць на каго-н.
Нічым яго не проймеш.
Гэта гора праняло ўсіх да слёз.
3. безас., каго. Пранесці (пра панос; разм.).
|| незак. прайма́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сярдзі́ты, -ая, -ае.
1. Схільны сердаваць, злавацца; злосны.
Сярдзітая суседка.
2. Які выражае раздражненне, злуецца на каго-, што-н.
С. позірк.
С. на жонку.
3. перан. Які моцна дзейнічае (пра алкаголь, табаку, гарчыцу і пад.).
Сярдзітая гарчыца.
С. перац.
4. перан. Вельмі моцны (пра мароз, вецер і пад.; разм.).
С. мароз.
|| наз. сярдзі́тасць, -і, ж. (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Лягу́ша ’конь, які брыкаецца’. Да ляга́цца (гл.). Гл. і наступнае слова. Да генетычнай тоеснасці лягушка і лягацца параўн. рус. свярдл. лягу́н ’конь, які моцна брыкаецца’ і арл., бран. лягу́н ’самец жабы’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ма́ґла ’моцна, рэзка’ (шальч., Сл. ПЗБ). Паходзіць з літ. miklùs ’спрытны’. Ма‑, як і ў наступным слове з мі‑.
Магла́ ’імгла’ (іўеў., Сл. ПЗБ). Відазмененае літ. miglà ’тс’. Да імгла́ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)