Verbum

анлайнавы слоўнік

руча́й, ‑я, м.

Невялікі, утвораны выхадам на паверхню падземных вод або сцёкам снегавых ці дажджавых вод, вадзяны паток. Наперадзе, пад навіссю альховых галін, булькатаў лясны ручай. Гамолка. Разгневаны паток вады дыбіўся, лез на [камяні], прасочваўся паміж імі дзесяткамі ручаёў. Шамякін. Трэба нахіліцца, каб з ручая напіцца. Прымаўка. // Пра любую вадкасць, якая моцна цячэ, струменіцца. З маіх вачэй ліліся ручаі слёз. Бядуля.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Метлюга́ ’мятлюг, Poa L.’ (ТС). Зборны назоўнік, утвораны ад мятлю́г (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Жа́рнуць ’ударыць з вялікай сілай’. Аднакратны дзеяслоў утвораны ад жа́рыць ₂ (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Мурда́сна ’брудна’. Відавочна, балтызм. Утвораны паводле жу́дасна (< жуда́), параўн. літ. mùrdyti ’пэцкаць’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

цэнтра́льны, -ая, -ае.

1. Які з’яўляецца цэнтрам (у 1 знач.).

2. Які знаходзіцца, размешчаны ў сярэдзіне, у цэнтры.

Цэнтральная вуліца.

3. Галоўны, кіруючы.

Цэнтральная ўлада.

4. Асноўны, найбольш істотны.

Цэнтральная тэма.

5. Які прыводзіць у дзеянне, абслугоўвае ўсю сістэму.

Цэнтральнае ацяпленне.

○ Стрэльба цэнтральнага бою — стрэльба, якая зараджаецца з задняй (казённай) часткі ствала.

Цэнтральная нервовая сістэма — асноўная частка нервовай сістэмы ў пазваночных і чалавека, якая складаецца з галаўнога і спіннога мозга.

Цэнтральны вугал — вугал, утвораны двума радыусамі якой-н. акружнасці.

|| наз. цэнтра́льнасць, -і, ж. (да 2 і 3 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

*Асі́раць, осырыць ’кінуць’ (КСТ). Параўн. ст.-рус. осирѣние ’сіроцтва’ (Сразн.). Відаць, старарускі назоўнік утвораны ад дзеяслова, які не зафіксаваны ў Сразнеўскага, але адзначаецца ў Столінскім раёне. Дзеяслоў утвораны ад прыметніка сирыи ’сірата, сіроцкі, асірацелы’, відаць, спачатку без прэфікса: *сирѣти, а потым з прэфіксальным о‑: осирѣти.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Макатры́га ’галава’ (Бяльк.) — рэгіяналізм, утвораны ад макатра́ (гл.) і экспрэсіўнага суф. ‑ыг‑а.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Па́сьцьва ’пасьба скаціны’ (Касп.). Другасны назоўнік, утвораны па ўзору паства ад пасцівіць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ву́сціш абл. ’ціша’ (БРС). Утвораны шляхам зваротнай дэрывацыі назоўнік ад усці́шыць; гл. ціха, ціш.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)