непрыто́ены, ‑ая, ‑ае.
Такі, якога не хочуць або не могуць затаіць. Альбіна з непрытоенай зайздрасцю глядзела на Галю. Сабаленка. Словы .. вырваліся самі сабой, у іх было шчырае, непрытоенае шкадаванне. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
причём союз, в разн. знач. прычы́м;
при шко́ле хоро́ший сад, причём большинство́ дере́вьев шко́льники посади́ли са́ми пры шко́ле до́бры сад, прычы́м бо́льшасць дрэў шко́льнікі пасадзі́лі са́мі.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
паўкрыва́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
Укрыць усіх, многіх або ўсё, многае. Паўкрываць бурты саломай. □ Ніна і Вольга, самі не разумеючы, што робяць, паўкрывалі галовы спадніцамі — так пахаваліся ад самалёта. Арабей.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пяле́гаваць, ‑гую, ‑гуеш, ‑гуе; незак., каго-што.
Абл. Аддаваць шмат увагі каму‑, чаму‑н., любоўна даглядаць; песціць. Густыя светла-каштанавыя валасы, якіх.. [Чорны] ніколі не песціў і не пялегаваў, кучаравіліся самі сабой. Вітка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
распляву́згаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
Разм. Расказаць каму‑н. што‑н., чаго не след гаварыць. [Васіль:] — Толькі расплявузгайце каму, што самі зрабілі пажар, дык дулю атрымаеце, а не хлеў з жывёлай. Федасеенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ву́сы, -о́ў, адз. вус, ву́са, м.
1. Валасы над верхняй губой у мужчын.
Ён носіць в.
Адгадаваць в.
2. У жывёл: шчаціністыя валасы па баках верхняй губы.
Кот варушыць вусамі.
3. Тое, што і вусікі (у 2 і 3 знач.).
◊
І ў вус (сабе) не дзьме (разм.) — не турбуецца, не клапоціцца ні пра што.
Матаць (сабе) на вус што (разм.) — запамінаць з якой-н. мэтай, прымячаць.
Самі з вусамі (разм., жарт.) — не горшыя за іншых.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
шавялі́ць, -вялю́, -ве́ліш, -ве́ліць; незак.
1. каго-што. Злёгку прыводзіць у рух, кратаць.
Вецер шавяліў лісце.
2. перан., каго-што. Прымушаць да дзейнасці, працы, выводзіць са стану вяласці, абыякавасці да навакольнага.
Вас не шавялі, дык самі не здагадаецеся нічога зрабіць.
Нішто не шавеліць яе душу.
3. чым. Злёгку рухаць.
Ш. пальцамі.
◊
Шавяліць мазгамі — думаць.
|| зак. пашавялі́ць, -вялю́, -ве́ліш, -ве́ліць.
|| аднакр. шавяльну́ць, -вяльну́, -вяльне́ш, -вяльне́; -вяльнём, -вельняце́, -вяльну́ць; -вяльні́.
|| наз. шавяле́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Ружа́нец ’у некаторых хрысціян — шнурок з нанізанымі на ім пацеркамі для адлічэння прачытаных малітваў або паклонаў у часе малітвы’ (ТСБМ). З польск. różaniec ’ружанец’, якое, паводле Фасмера (3, 493), з’яўляецца калькай з с.-лац. rosārium ’тс’ < rosa ’ружа’. Паводле Брукнера (466), польск. różaniec утворана ад прыметніка różany (у спалучэнні różany wianek < ням. Rosenkranz ’вянок з ружаў; ружанец’). Польск. różaniec першапачаткова называлі ’малітоўнік дзевы Марыі са 150 малітвамі, які быў пераплецены пацеркамі для падліку малітваў’, а потым — і самі пацеркі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
картве́лы, ‑аў; адз. картвел, ‑а, м.; картвелка, ‑і, ДМ ‑лцы; мн. картвелкі, ‑лак; ж.
1. Імя, якім называюць сябе самі грузіны.
2. Назва грузінаў і блізкіх ім народнасцей Закаўказзя (лазаў, мінгрэлаў, сванаў).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зруйнава́цца, ‑нуецца; зак.
Разбурыцца, ператварыцца ў руіны. — Пры немцах, самі ведаеце, гаспадарка зруйнавалася, ад вёскі адны галавешкі засталіся. Навуменка. // Ліквідавацца, знішчыцца. Ён прыйдзе — дзень, Калі ў змаганні жаркім Зруйнуюцца заставы Й рубяжы. Лявонны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)