самасе́ў, ‑севу, м.

1. Прыроднае распаўсюджанне раслін насеннем, што асыпаецца само. Некалі дуб рос выключна самасевам, а цяпер мы высаджваем яго штогод на тысячах гектараў у Беларусі. Мяжэвіч.

2. Тое, што і самасейка. Бяроза-самасеў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сам

1. мест., в разн. знач., м. сам (ж. сама́, ср. само́); мн. са́мі;

он сам э́то сде́лал ён сам гэ́та зрабі́ў;

ты сказа́л э́то самому́ себе́ ты сказа́ў гэ́та само́му сабе́;

вы са́ми зна́ете вы са́мі ве́даеце;

он сам спра́вился с рабо́той ён сам спра́віўся з рабо́тай;

э́то сама́ жизнь гэ́та само́ жыццё;

2. (хозяин, глава) сущ., уст. сам, род. само́га м.;

сам приказа́л сам загада́ў;

◊

сам не свой сам не свой;

сам по себе́ сам па сабе́, сам праз сябе́;

быть сами́м собо́й быць самі́м сабо́й;

само́ собо́й разуме́ется само́ сабо́й разуме́ецца (зразуме́ла);

сам себе́ хозя́ин (голова́) сам сабе́ гаспада́р (галава́);

э́то говори́т само́ за себя́ гэ́та гаво́рыць само́ за сябе́;

и сам не рад і сам не рад;

он — сама́ доброта́ ён — сама́ дабрыня́;

каки́е са́ми, таки́е и са́ни погов. які́я са́мі, такі́я і са́ні;

са́ми с уса́ми погов. са́мі з вуса́мі.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Дывано́вы, прыметнік ад дыва́н 1 (БРС). Паколькі само слова дыва́н 1 запазычана з польск. мовы, то можна меркаваць, што і прыметнік дывано́вы, які дакладна адпавядае па значэнню і націску польск. dywanowy, таксама запазычанне.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

перазнаёміцца, ‑млюся, ‑мішся, ‑міцца; зак.

Пазнаёміцца з усімі, многімі або паміж сабою. Расказваючы аб дарожных прыгодах, таўстун звяртаўся то да аднаго, то да другога пасажыра, і неяк само так выйшла, што ў купэ ўсе хутка перазнаёміліся. Васілёнак.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ёўня, ‑і, ж.

Тое, што і асець. [Таццяна і Лясніцкі] зайшлі ў гумно, а потым праз вельмі вузкі праход, які нагадваў хутчэй нару, залезлі ў ёўню. Шамякін. Ліха яго ведае, можа, .. [гумно] само загарэлася: у той вечар сушылася ў ёўні грэчка. Сіўцоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сумле́ннасць, ‑і, ж.

1. Уласцівасць сумленнага. Сумленнасць намераў.

2. Сумленныя паводзіны, сумленныя адносіны да каго‑, чаго‑н. Жыццё ж людзей ідзе ў працы, у клопатах аб лепшым, якое не прыходзіць само, а заваёўваецца сумленнасцю чалавека, яго працай. Кавалёў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

адве́чны, ‑ая, ‑ае.

Паэт. Які заўсёды існаваў; спрадвечны. Адвечная тайна. Адвечныя балоты. □ Дзе крыўда адвечная спела, Дзе сыпала гора курганы, Рукой пралетарскаю смелай Гнілы стары лад зруйнаваны. Купала. Думка — гэта адвечная, невычэрпная, бясконцая, як само жыццё, крыніца сілы. Дубоўка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

збянтэ́жыцца, ‑жуся, ‑жышся, ‑жыцца; зак.

Прыйсці ў замяшанне; разгубіцца, атарапець. Лабановіч трохі збянтэжыўся. Само слова «Ядвіся» балюча адгукнулася ў сэрцы, і назіральны Турсевіч гэта заўважыў. Колас. Каваль, убачыўшы гэтага чалавека ля жорнаў, спачатку на момант збянтэжыўся, збялеў і закалаціўся. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

светаразуме́нне, ‑я, н.

Кніжн. Разуменне свету; сукупнасць поглядаў на свет (у 1 знач.). Само сабой зразумела, што па-сапраўднаму разгледзець спадчыну такога паэта, як Купала, нельга без асэнсавання своеасаблівасці яго творчага метаду, прынцыпаў тыпізацыі жыццёвага матэрыялу, мастацкага светаадчування і светаразумення. Ярош.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

кара́л, ‑а, м.

1. Марская нерухомая жывёліна, якая жыве калоніямі на скалах; род паліпаў.

2. Вапнавае адкладанне некаторых відаў гэтых жывёл — чырвоны, ружовы або белы камень, які пасля адпаведнай апрацоўкі выкарыстоўваецца як упрыгожанне. Маніста з каралаў. // Само ўпрыгожанне з такога каменю; каралі.

[Грэч. korallion.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)