◎ Нарыжава́ць ’накласці чаго-небудзь у вялікай колькасці’ (віл., Нар. сл.), нарыжавицца ’сабрацца пайсці, паехаць куды-небудзь’ (там жа). Няясна; апошняе слова, магчыма, ад літ. ryžtis ’рашыцца, рашацца’, параўн. таксама рус. нарыгнуться ’наведаць каго-небудзь ці што-небудзь’ (СРНГ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
прымеркава́цца, ‑мяркуюся, ‑мяркуешся, ‑мяркуецца; зак.
Сабрацца, прымерыцца, падрыхтавацца што‑н. зрабіць, улічыўшы абставіны. Прымеркавацца перайсці дарогу. Толькі я прымеркаваўся скочыць — мяне схапілі за руку.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
згрува́сціцца, ‑ціцца; зак.
Сабрацца ў бязладную масу, кучу. Салдаты завіхаліся, стараючыся хутчэй .. пусціць паток машын і баявой тэхнікі, якія згрувасціліся непадалёк на лясной дарозе. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Субы́чыцца ’сабрацца’ (Юрч.), субы́тчыцца ’тс’ (Юрч. СНС), ’выдаткавацца, пацярпець выдаткі’ (Нас.). Паводле Насовіча “войти, ввестись в убытки” (там жа), у тым ліку ’сабраць сродкі на выдаткі’, звязана з убыць, гл. Параўн. прыбытак, прыбыць, гл. Іншага паходжання субы́чыцца ’насупіцца, нахмурыцца, як бык’ (Гіл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
спаўзці́ся, ‑зецца; ‑зёмся, ‑зяцеся, ‑зуцца; пр. споўзся, спаўзлася, ‑лося; зак.
Паўзучы, сабрацца разам, у адно месца; наблізіцца адзін да другога. Рэдкія хмары спаўзліся.. над палеткамі. Мурашка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сці́снуцца, -нуся, -нешся, -нецца; -ніся; зак.
1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Зменшыцца ў аб’ёме пад націскам.
Спружына сціснулася.
2. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Сабрацца ў адным месцы, стоўпіцца.
Сціснуліся, як селядцы ў бочцы.
3. Сабрацца ў камяк, скурчыцца, сагнуцца.
С. ад нечаканасці.
С. ад страху.
4. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), перан. Адчуць унутраны цяжар (у горле, грудзях).
Сэрца сціснулася ад жалю.
5. Шчыльна злучыцца (пра губы, пальцы і пад.).
Рукі сціснуліся ў кулакі.
|| незак. сціска́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
|| наз. сціска́нне, -я, н. (да 1 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
згуртава́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -ту́ецца; зак.
1. Сабрацца ў гурт.
Каля дрэва згуртавалася цэлая грамада людзей.
2. перан. Дасягнуць аднадушнасці ў поглядах, дзеяннях.
З. вакол думкі вучоных.
|| незак. згурто́ўвацца, -аецца; наз. згурто́ўванне, -я, н.
|| наз. згуртава́нне, -я, н. (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
панабіва́цца, ‑аецца; зак.
Набіцца, налезці куды‑н. у вялікай колькасці — пра многае. У шчыліны паміж дошкамі панабіваўся снег. Савіцкі. // Разм. Сабрацца ў вялікай колькасці. Панабівалася народу ў клуб.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
панабяга́ць, ‑ае; зак.
1. Хутка сабрацца ў адным месцы ў вялікай колькасці. Жанок панабягала — Як бы хто сход сазваў. Гілевіч.
2. Нацячы, насыпацца куды‑н. у вялікай колькасці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
накіпе́ць, ‑піць; зак.
1. Утварыцца, сабрацца на паверхні вадкасці, якая кіпіць (пра пену, накіп). // Асесці на ўнутраных сценках чайніка, катла і іншай пасуды, у якой кіпяцяць ваду.
2. перан. Сабрацца ў сэрцы, душы, перапоўніць сэрца, душу (пра цяжкія, непрыемныя пачуцці). Накіпела злосць. □ У душы Антона накіпела крыўда. Пянкрат. / у безас. ужыв. Сцёпка змушан быў прызнаць сваё паражэнне. Але ён у далейшым адыграецца, бо ў сэрцы яго накіпела. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)