парабко́ўства, ‑а, н.
Занятак парабка. Пасля жаніцьбы пайшоў [бацька] да панскага ўпраўляючага Ганса Хрыстафоравіча Мухеля сказаць, што кончылася яго і Луізіна парабкоўства. Грахоўскі. Так і не выйшаў Ігнат з парабкоўства, мусіў гнуцца на пана. Броўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дазва́ння, прысл.
Зусім, начыста, поўнасцю. Мы салдацкую клятву далі — Знішчыць граніцу крывавую, сцерці дазвання. Куляшоў. З лёгкай рукі Язэпа Дубінца маёнтак пана Паўзуновіча-Валькоўскага згарэў дазвання, і разам з ім згарэла ўся дакументацыя камендатуры. Шашкоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прына́дны, ‑ая, ‑ае.
Прываблівы, прывабны, спакуслівы. Вокны ў пакоі пана падлоўчага святлелі прынадным бляскам. Колас. Так кружыцца маюць звычай Часта чайкі над вадою Над прынаднаю здабычай. Крапіва. [Яша] крыху паблукала між дрэў, шукаючы прынадную мясцінку. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
згале́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
Разм.
1. Агаліцца, апусцець. Лес згалеў.
2. перан. Крайне збяднець. Казалі, быццам і сам .. [Дракула] быў некалі невялікім панам. Потым згалеў, прадаў свой фальварак і пайшоў у цівуны да пана Ясінскага. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мірае́д, ‑а, М ‑дзе, м.
Разм. пагард. Той, хто жыве з чужой працы; кулак, эксплуататар. Першым быў схоплены [паліцаямі] Стась Галубоўскі, член сельскага савета, які дзяліў паміж сялянамі зямлю пана Скірмунта і такіх міраедаў, як Кандыба. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пастула́т, ‑а, М ‑лаце, м.
Кніжн. Зыходнае палажэнне, дапушчэнне, якое прымаецца без доказу. — Калі ласка, — сказаў Алесь. — Я проста ўдакладніў некаторыя не зусім... пэўныя пастулаты пана. Караткевіч. [Нада:] — Усе пастулаты, ураўненні, формулы зліваюцца ў кашмарную каламуць. Шамякін.
[Лац. postulatum.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
клясці́, кляну, клянеш, кляне; клянём, кленяце; пр. кляў, ‑ла, ‑ло; незак., каго-што.
Пасылаць праклёны; праклінаць. Клясці цяжкі лёс. Клясці пана. □ — Каб ты здох праз ноч! Каб табе дзюба адсохла! — бывала кляне .. [Васілька], як толькі бусел заклякоча. Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пане́нка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.
1. Незамужняя дачка пана. [Вашамірскі] жыў з трыма незамужнімі дочкамі, якіх у нас звалі паненкамі. Бядуля.
2. Уст. Маладая дзяўчына. Сястру.. [Казік] пакінуў цыбатым падлеткам, а цяпер, выходзіць, паненка. Грахоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цясля́рыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; незак.
Выконваць цяслярскія работы, займацца рамяством цесляра. Бацька цяслярыў у пана, і там яго прыбіла каля зруба. Брыль. Мала каму верылася, што толькі год таму, як .. [Кандрат] яшчэ на поўную сваю сілу цяслярыў. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хварэ́ць, -э́ю, -э́еш, -э́е; незак.
1. на што, чым і без дап. Быць хворым на якую-н. хваробу.
Х. на туберкулёз.
Х. шкарлятынаю.
Ён доўга хварэў.
2. перан., за каго-што. Трыво́жыцца, непакоіцца аб кім-, чым-н.
Х. за работу.
3. на што. Мець дрэнную схільнасць да чаго-н.
Х. на гультая.
4. перан., за каго-што. Хвалявацца за чые-н. поспехі (спартсмена, спартыўнай каманды, артыста і пад.; разм.).
Х. за сваю каманду.
◊
Хварэць на пана —
1) доўга спаць, вылежвацца;
2) весці сябе высакамерна, фанабэрыста, выяўляючы нечаканыя звычкі, імкненне да раскошы і пад.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)