«Размова пана з хлопам»

т. 13, с. 262

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Аб’яўле́нне Па́на н рэл Fest der Erschéinung des Herrn, Dreikönigsfest n -(e)s

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

«ГУ́ТАРКА ПА́НА З ХЛО́ПАМ»,

«Размова пана з хлопам» («Як маешся, Сцяпане...»), ананімны вершаваны твор бел. л-ры сярэдзіны 19 ст. антыпрыгонніцкага зместу. Упершыню апубл. М.Федароўскім у кн. «Люд беларускі» (т. 3, ч. 2, 1903). Відаць, «Гутарка...» з’явілася пасля скасавання паншчыны, бо селянін на пытанне пана, чаму яго жонка не прыходзіць у двор, дзе добра плацяць за работу, адказвае: «Ужо панскі хлеб дакучыў, як нас пан добра мучыў». Твор адрозніваецца ад традыц. бел. гутарак.

Публ.:

Беларуская літаратура XIX ст.: Хрэстаматыя. 2 выд. Мн., 1988.

т. 5, с. 549

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

па́н

назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. па́н паны́
Р. па́на пано́ў
Д. па́ну пана́м
В. па́на пано́ў
Т. па́нам пана́мі
М. па́не пана́х

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

адрабо́ткі, -аў (гіст.).

Праца селяніна са сваімі прыладамі, канём на пана за карыстанне зямлёй, за пазыку і пад.

Уся вёска хадзіла да пана на а.

|| прым. адрабо́тачны, -ая, -ае.

Адработачная рэнта.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пано́к, -нка́, мн. -нкі́, -нко́ў, м.

1. Небагаты пан.

2. Форма ветлівага звароту да пана.

П., ці я вінаваты?

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пані́ч, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м.

1. Сын пана; малады пан.

2. Пра спешчанага чалавека, беларучку (разм.).

Ходзіць панічом, працаваць не хоча.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

па́ншчына, -ы, ж.

1. Пры прыгонным праве: дармавая прымусовая праца сялян на пана.

Адбываць паншчыну.

2. Прыгоннае права (разм.).

|| прым. па́ншчынны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пане́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж.

1. Незамужняя дачка пана.

2. Маладая дзяўчына.

|| памянш.-ласк. пане́начка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

па́нна, -ы, мн. -ы, -аў, ж.

1. Незамужняя дачка пана.

2. Маладая дзяўчына, якая належала да прывілеяваных пластоў грамадства ў дарэвалюцыйны час.

|| памянш.-ласк. па́нначка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)