смо́лены, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад смаліць 1.
2. у знач. прым. Апрацаваны смалой, насычаны ёй. Смоленая бочка. Смоленая лодка. Смолены канат.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
салёны, -ая, -ае.
1. Насычаны соллю, які ўтрымлівае ў сабе соль.
Салёнае мора.
2. Пасолены з перавышэннем нормы.
С. блін.
Салёныя пельмені.
3. Прыгатаваны ў растворы солі ў запас.
Салёныя грыбы.
4. перан. Дасціпны да рэзкасці, непрыстойнасці (разм.).
С. анекдот.
С. жарт.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
мо́кры, -ая, -ае.
1. Насычаны вільгаццю.
М. снег.
Мокрае адзенне.
2. Дажджлівы, сыры (пра надвор’е; разм.).
М. год.
◊
Вочы на мокрым месцы ў каго (разм.) — пра таго, хто часта плача.
Мокрае месца застанецца ад каго (разм.) — ужыв. як пагроза расправіцца з кім-н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Мокры ’насычаны вільгаццю’, ’дажджлівы’, ’сыры’, ’потны’, ’гразкі’, ’прамоклы’, навагр. ’вараны (аб ежы)’ (ТСБМ, Яруш., Сцяшк., Жд. 1, Бяльк., ТС, Сл. ПЗБ), мокрасць ’сырасць, вільгаць’ (Нас.), ст.-бел. мокрый ’пакрыты, насычаны вадою, вільгаццю’, ’сыры’, ’балоцісты’ (Булахаў, Гіст., 137). Укр. мокрий, рус. мокрый, польск., в.-луж. mokry, палаб. mükrĕ, н.-луж. mokšy, чэш., славац. mokrý, славен. móker, серб.-харв. мо̏кар, макед. мокар, балг. мокър, ст.-слав. мокръ. Прасл. mokrъ, утворанае ад асновы *mok‑ і суфікса ‑ro‑ (Фасмер, 2, 641; Махэк₂, 372; Бязлай, 2, 192). Параўн. таксама мачыць, мокнуць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
прапа́хлы, ‑ая, ‑ае.
Насычаны якім‑н. пахам. Афанасій мінуў прапахлую жывіцай прасеку. Лукша. Трухановіч сеў ля стала, грабянуў прапахлымі ад бензіну пальцамі сваю непаслухмяную шавялюру. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цёмна-...
Першая састаўная частка складаных слоў, якая абазначае: больш насычаны, з цёмным адценнем (у параўнанні з колерам, названым у другой частцы слова), напрыклад: цёмна-зялёны, цёмна-жоўты, цёмна-чырвоны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Пітомы 1 ’тоўсты, празмерны, насычаны’ (Булг.). Дзеепрыметнік залежнага стану цяп. часу ад пітаць (гл.), ст.-бел. nu- томь < *pitafi ’карміць, гадаваць, выхоўваць’. Да нітавацца (гл.).
◎ Пітомы 2, у словазлучэнні пітома горла ’стрававод’ (Сл. ПЗБ) — ’горла, праз якое падаецца страва, корм’. Гл. папярэдняе слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
смалі́сты, -ая, -ае.
1. Які змяшчае ў сабе многа смалы.
Смалістая сасна.
2. Які пахне смалой, насычаны смаляным водарам.
С. пах у лесе.
Смалістае паветра.
3. Які складаецца з хваёвых дрэў (пра лес).
С. бор.
4. Бліскучы і чорны (пра валасы).
|| наз. смалі́стасць, -і, ж. (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
шчы́льны, -ая, -ае.
1. 3 цесна злучанымі часцінкамі або які змяшчае вялікую колькасць чаго-н. у малым аб’ёме, прасторы.
Шчыльная тканіна.
Шчыльна (прысл.) зачыніць дзверы.
Шчыльныя слаі атмасферы.
Ш. плот.
2. Цесны, з абмежаванай прасторай.
Шчыльная пасудзіна.
3. перан. Насычаны якімі-н. мерапрыемствамі, падзеямі.
Ш. графік мерапрыемстваў.
|| наз. шчы́льнасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ду́шны, ‑ая, ‑ае.
Гарачы, насычаны выпарэннямі. Ноч была ціхая, душная, і паветра моцна пахла пылам, .. збажыной і яблыкамі. Шамякін. // З цяжкім, нясвежым паветрам (пра памяшканне). Ачуняла Галя ў цёмным, душным сутарэнні. Ваданосаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)