проболе́тьI сов. (пробыть больным в течение какого-л. времени) прахварэ́ць;
проболе́л четы́ре ме́сяца прахварэ́ў чаты́ры ме́сяцы.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ме́сячна, безас. у знач. вык.
Ясна ад святла Месяца. З вечара было зорка, месячна. Чорны. [Яўхім:] — А вакол ціхата такая, месячна, бела, толькі іскры на снезе. Ракітны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ква́дра ’кожная з чатырох фаз месяца’ (ТСБМ, Нас., ТС, Касп., Шат., Сл. паўн.-зах., Шэйн, Бяльк., Сержп. Грам., Шпіл., Мядзв.), ’чвэрць гадзіны’ (Нас.), ’стадыя, фаза, перыяд’ (ТСБМ), ’чвэрць’ (Гарэц.), укр. квадра ’фаза месяца’ — запазычанні з польск. kwadra ’тс’. У значэнні ’чвэрць’ ужо ў ст.-польск., якое ў сваю чаргу з італ. quadra ’чвэрць кола або круга’. Гл. Брукнер, 286; Слаўскі, 3, 453–454; ЕСУМ, 2, 413.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
серабры́сты в разн. знач. серебри́стый;
с. серп ме́сяца — серебри́стый серп луны́;
с. смех — серебри́стый смех;
~тая тапо́ля — серебри́стый то́поль
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
хму́рна,
1. Прысл. да хмурны.
2. безас. у знач. вык. Пра наяўнасць хмар; воблачна. Было хмурна, дзьмуў халодны вецер. Колас. Было хмурна: ні месяца, ні зоркі. Калюга.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
касі́р, ‑а, м.
Службовая асоба, якая распараджаецца касай, прымае і выдае грошы, прадае білеты і пад. Касір выдаваў рабочым авансы і рыхтаваўся да разрахункаў у канцы месяца. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ашкле́лы, ‑ая, ‑ае.
Тое, што і ашклянелы. Павярнуў чалавека тварам да сябе. Нерухомыя, ашклелыя вочы бліснулі ў святле месяца страшнай таямнічасцю і як бы ў нечым мяне папікнулі. Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Месяндзовы ’медны’, ’жоўтага колеру’ (Інстр. II, Булг., Жд. 1). Да масянжовы < масенж (гл.). Пачатковае ме‑ пад уплывам лексемы месяц у сувязі з колерам месяца, падобным да бронзы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Настаццё, настацё ’з’яўленне маладзіка’ (карэл., Сцяшк. Сл.; зэльв., Жыв. сл., Сл. ПЗБ, Растарг.). Ад настаць ’з’явіцца’ (да стаць Уступіць’), параўн.: молодзік настае (пра першую квадру месяца, ТС).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
трапяткі́
1. тре́петный; (мелькающий — ещё) мерца́ющий;
~ко́е святло́ ме́сяца — тре́петный (мерца́ющий) свет луны́;
2. разг. живо́й, ре́звый;
т. конь — жива́я (ре́звая) ло́шадь
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)