Лупані́на ’вельмі хуткі і лёгкі даход, асабліва хабар’ (Нас.). Да лупі́ць 1 (гл.). Аб суфіксе гл. Сцяцко (Афікс. наз., 28).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лу́піны ’драпіны’ (Гарэц.), лупі́ны ’тс’ (Дразд.). Да лупі́ць 1 ’драць’ (гл.). Аб суфіксе ‑ін‑ы гл. Сцяцко (Афікс. наз., 42).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лупляке́ ’маслякі’ (дзятл., Сл. ПЗБ), лупякі́, лупяке́ ’тс’ (лід., навагр., дзятл., там жа; навагр., Сцяшк.). Да лупі́ць 1. Параўн. таксама лупе́нік.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Разлупа́шываць ’моцна раздзіраць’ (Юрч. СНЛ), разлупе́чываць ’тс’ (там жа). Утворана ад разлупі́ць ’раздзерці’ з дапамогай экспрэсіўных суфіксаў ‑ашы‑, ‑ечы‑. Гл. лупі́ць 1.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лупок ’ракавіна бяззубкі (Anodonta mutabilis)’ (карэліц., Жыв. сл.). Да лупі́ць 1 ’аддзіраць’. Па ўтварэнню тое ж, што і польск. łupek ’сланец > праформа lupъkъ.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Не́лупак (не́лупык) ’неслух, свавольнік’ (Яўс.). Відаць, з не і лупіць ’біць, лупцаваць’ (’біць да здзірання скуры’, Нас.), г. зн. ’той, каго не білі’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лу́плянцы ’бульба ў мундзірах’ (іван., Вешт.), луплёнікі ’ачышчаная вараная бульба’ (ТС). Аддзеепрыметнікавыя ўтварэнні з суфіксамі ‑(е)ц‑ы і ‑ік‑і. Да лупі́ць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лу́пленіца ’лазіна, з якой садрана кара’ (ТС). Аддзеепрыметнікавае ўтварэнне з суфіксам ‑іц‑а. Да лупіць 1 (гл.). Параўн. беласт. лу́пляны ’абчышчаны (пра бульбу)’ (Сл. ПЗБ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
аблупі́ць, ‑луплю, ‑лупіш, ‑лупіць; зак., каго-што.
1. Зняць верхні слой; ачысціць ад кары, шкарлупін, скуры і пад. Аблупіць кару на дрэве. □ Аня аблупіла яйка, памакнула ў соль і падала Сашы. Шамякін.
2. перан. Абрабаваць, абабраць; узяць занадта дорага.
•••
Аблупіць як ліпку — тое, што і абадраць як ліпку (гл. абадраць).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Лу́пнуць ’памерці’ (Грыг.) — у выніку пераносу значэння з лу́пнуць ’ударыць’ (бых., Мат. Маг.), лу́пнуць ’трэснуць, разламацца’ пры ад’ідэацыі рус. смал. лу́нуць ’памерці, здохнуць’. Да лупіць 1 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)