зя́бкасць, ‑і, ж.

Уласцівасць зябкага. Не лета ўжо, з ваколіцы цягне зябкасцю. Навуменка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Трацяго́лятні ‘пазалеташні’ (карэліц., Жыв. сл.), ст.-бел. третеголетний, трэтьеголетний побач з третелетний, третелетный ‘якому пайшоў трэці год’ (ГСБМ). Прыметнік утвораны са спалучэння *трэцяга лета (гл. трэці, лета) паводле ўзору сяголета (гл.), параўн. сяго́дня, сяго́летак і пад.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Перале́часты (пырылі́частый) ’мінулагодні’ (Клім.). Да перад‑ і ле́та ’год’ (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ізатэ́ра, ‑ы, ж.

Лінія на карце, якая злучае месцы з аднолькавай сярэдняй тэмпературай лета.

[Ад грэч. isos — роўны, аднолькавы і theros — лета.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ Прадаля́ты (мн. л. продоляты) ’затрымка; зацяжка’ (Нас.). Няясна. Паводле заўвагі Насовіча (там жа), запазычана з польскай мовы. Відаць, з do lata ’да лета’, пры атрыманні пазыкі “да лета”, да будучага ўраджаю. Гл. пра; значэнне ’адгадванне на будучы час’ таксама ў упрадаяяты (впродоляты) ’тс’ (Нас.). Цвяткоў (Запіскі, 53) лічыць слова паланізмам, але адзначае, што ў польскай мове яму няма адпаведніка. Ён выводзіць яго з польск. lato ’лета; год’ і прыставак (прыназоўнікаў) праўда‑.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Няле́тка ’малалетні’ (Гарэц.). Ад ня‑летні, параўн. летні ’стары’ (гл. лета).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Смарго́вы ‘ясны дзень сярод лета, прыдатны дня земляробаў’ (Нас.). Гл. сморг.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

мафусаи́лов / мафусаи́лов век жить, мафусаи́ловы го́ды (лета́) жить шутл. мафусаі́лаў век жыць, мафусаі́лавы гады́ жыць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

адпа́свіцца, -пасу́ся, -пасе́шся, -пасе́цца; -пасёмся, -пасяце́ся, -пасу́цца і -па́свішся, -па́свіцца; -па́свімся, -па́свіцеся, -па́свяцца; -па́свіўся, -па́свілася; -пасі́ся; зак. (разм.).

1. Тое, што і адпасвіць (у 2 знач.).

2. Скончыць пасвіцца.

3. Адкарміцца на падножным корме; ад’есціся.

Каровы адпасвіліся за лета.

|| незак. адпа́свацца, -аюся, -аешся, -аецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Мале́цце ’маленства’ (Нар. Гом.). Скарочаная форма ⁺малалецце (< *malolětьje). Да малы́ і ле́та (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)