функцыяналі́зм, ‑у, м.
Кірунак у архітэктуры 20 ст., які характарызуецца рацыянальнасцю ў будаўніцтве, увагай да функцыянальнага прызначэння будынкаў, эканамічнасцю, прастатой форм, занядбаннем дэкаратыўных элементаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дысгармані́чны, ‑ая, ‑ае.
З наяўнасцю дысгармоніі; бязладны, негарманічны. Дысгарманічная музыка. Дысгарманічнае спалучэнне колераў. □ Дысгарманічны ход думак ураз спыніўся на месцы, змяніў кірунак, сцішыўся, павальнеў. Мікуліч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сентыменталі́зм, -у, м.
1. Кірунак у літаратуры і мастацтве 18 — пачатку 19 ст., які характарызуецца асаблівай увагай да духоўнага жыцця чалавека, пачуццёвасцю і ідэалізаваным паказам людзей, жыццёвых сітуацый, прыроды.
2. Сентыментальныя (у 2 знач.) адносіны да чаго-н. (кніжн.).
|| прым. сентыменталі́сцкі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
аднаду́мства, ‑а, н.
Адзіны кірунак думак; згода ў поглядах. У гомане, які за імі [словамі] ўзняўся, не чуваць было ўжо дружнага аднадумства — пайшло па натоўпе блытанае замяшанне. Зарэцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
эмпіры́зм, -у, м.
1. Філасофскі кірунак, які прызнае пачуццёвае ўспрыманне і вопыт адзінай крыніцай пазнання і недаацэньвае значэнне паняццяў, тэарэтычных абагульненняў пры вывучэнні асобных фактаў, з’яў.
2. Даследчы метад, заснаваны на апісанні фактаў, без далейшых заключэнняў і тэарэтычных абагульненняў (кніжн.).
|| прым. эмпіры́чны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
тра́са, -ы, мн. -ы, трас, ж.
1. Лінія на карце або на зямной паверхні, якая намячае кірунак чаго-н.
Т. трубаправода.
2. Дарога, шлях.
Аўтамабільная т.
Паветраная т.
3. След, які пакідае за сабой трасіруючая куля, снарад і пад.
Т. ракеты.
|| прым. тра́савы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Напра́ма ’кірунак, напрамак’ (Яруш.), напра́мак ’тс’ (Байк. і Некр., ТСБМ). Відаць, наватвор беларускай літаратурнай мовы, што ўзнік шляхам запазычання з укр. напрям, напрямок ’тс’ ці ў выніку калькавання рус. направление ’тс’ (з ц.-слав. правъ ’прамы’); пры гэтым варта адзначыць, што магчыма і самастойнае развіццё на базе народных прыслоўяў тыпу напрамік, напрамкі ’напрасткі, нацянькі’ (Мат. Гом., Сл. ПЗБ, ТС) праз абагульненне семантыкі ’напрасткі’ — ’напрамую, у кірунку да мэты’ — ’кірунак’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
сюррэалі́зм, ‑у, м.
Мадэрнісцкі кірунак у мастацкай культуры 20 ст., які абвясціў крыніцай мастацтва сферу падсвядомага (інстынкты, галюцынацыі, сны), а яго метадам — разрыў лагічных сувязей, замененых суб’ектыўнымі асацыяцыямі.
[Фр. surrealisme — звышрэалізм.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
напрамак, кірунак, бок, курс, лінія
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
По́хват ’спрыт’ (люб., Сл. ПЗБ), ’кірунак, палёт’ (Гарб.), укр. по́хватом ’паспешна’, польск. дыял. pochwat ’чапанне’, балг. похва́т ’прыём’. Ад по- і хватаць ’хапаць’ (гл.), параўн. по́хап.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)