во́бзем, прысл.
Разм. Тое, што і вобземлю. Каваль бразнуў ключ вобзем і, як вар’ят, выскачыў з канторы. Чорны. [Вейс:] А на стрэлках я-ак матанула нас, дык механік мой з услончыка бррык вобзем і ляжыць. Шынклер.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
код, ‑а, М ‑дзе, м.
Сістэма ўмоўных знакаў, сігналаў, якая выкарыстоўваецца для запісу або шыфраванай перадачы сакрэтных звестак. Тэлеграфны код. Сігнальны код. □ [Радыстка] заявіла, што надпісы зроблены асобым кодам і каб іх прачытаць, трэба мець «ключ». Карпюк.
[Фр. code.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
замкнёны
1. (на ключ) за́пертый, за́мкнутый;
2. за́мкнутый;
1, 2 см. замкну́ць;
3. перен. (обособленный, необщительный) за́мкнутый; малообщи́тельный
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
дзець, дзе́ну, дзе́неш, дзе́не; дзень; зак. (разм.).
1. Палажыць куды-н. так, што цяжка знайсці.
Куды ты дзеў ключ? Дзе ж я дзену гэтую кнігу?
2. Знайсці для каго-н. месца, прытулак.
Кацянят трэба некуды д.
◊
(Не ведаць) куды вочы дзець (разм.) — пра адчуванне сораму.
(Не ведаць) куды рукі дзець (разм.) — пра адчуванне няёмкасці, разгубленасці.
|| незак. дзява́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
маніпуля́тар, ‑а, м.
1. Чалавек, які робіць розныя маніпуляцыі. // Цыркавы артыст-фокуспік.
2. Спец. Тэлеграфны ключ або прыстасаванне для перадачы тэлеграфных сігналаў.
3. Спец. Прыстасаванне для рэгуліроўкі складаных вытворчых працэсаў (выкарыстоўваецца на пультах кіравання, у дыспетчарскіх і г. д.).
[Фр. manipulateur.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дыспе́тчар, ‑а, м.
Работнік, які рэгулюе рух транспарту або ход работы прадпрыемства з аднаго цэнтральнага пункта. На пульце кіравання, ля якога сядзіць дыспетчар і які аддалены на многа метраў ад варот шлюза, ёсць ключ аўтаматычнага кіравання са шкалой. «Маладосць».
[Англ. dispatcher.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адвёртка, ‑і, ДМ ‑тцы; Р мн. ‑так; ж.
Інструмент для закручвання і выкручвання шрубаў. Падыдзе, перакінецца з .. [трактарыстам] двума словамі, і бачыш: у Сцепкі ў руках адвёртка або ключ, ён ужо ляжыць на спіне пад трактарам і нешта там робіць. Гамолка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
агра́фка, ‑і, ДМ ‑фцы; Р мн. ‑фак; ж.
Разм. Своеасаблівая шпілька, якая ужываецца для прымацавання чаго‑н. да адзення, змацавання тканін; англійская шпілька. — Міша, — пазвала.. [жанчына] раптам маленькага хлопчыка.. — Я табе, сынок, пакладу ў кішэню ключ, а каб не згубіў, прышпілю аграфкай. Карпюк.
[Фр. agrafe.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
запира́ть несов.
1. (на ключ) замыка́ць; (на крючок) зашчэ́пліваць; (затворять) зачыня́ць;
2. в др. знач. запіра́ць; см. запере́ть;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
карава́н м.
1. (вьючных животных, судов) карава́н, -на м.;
2. (вереница) чарада́, -ды́ ж., ключ, род. ключа́ м.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)