Магна́т ’буйны феадал, памешчык’, ’багач, буйны капіталіст’ (ТС, Касп.) паходзіць з польск. magnat, якое з с.-лац. magnātēs ’правадыры’, ’тыя, якія народжаны ў высокім саслоўі’ (параўн. Махэк₂, 347; Фасмер, 2, 356).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

разма́шысты, -ая, -ае.

1. Які вызначаецца шырокімі, свабоднымі ўзмахамі рук або ног.

Размашыстыя крокі.

2. Буйны, разгоністы (пра почырк).

3. Раскідзісты, з вялікім размахам (у 3 знач.).

Размашыстыя галіны дуба.

|| наз. разма́шыстасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

варо́тны, ‑ая, ‑ае.

Спец. У выразе: варотная вена — буйны вянозны сасуд, які нясе кроў у вароты печані.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

кракадзі́л, ‑а, м.

Буйны паўзун з тоўстай панцырнай скурай, які водзіцца ў вадаёмах трапічных краін. Нільскі кракадзіл.

[Грэч. krokodeilos.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

кры́жань, ‑я, м.

Тое, што і крыжанка. Буйны крыжань, ледзь падняўшыся над азярцом, плёхнуўся ў прыбярэжную асаку. Краўчанка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Люхткі́ ’буйны шрот’ (навагр. Сл. ПЗБ). Магчыма, з лю́фа (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

кракадзі́л, -а, мн. -ы, -аў, м.

Буйны паўзун з тоўстай панцырнай скурай, які водзіцца ў вадаёмах трапічных краін.

|| прым. кракадзі́лавы, -ая, -ае і кракадзі́лаў, -ава.

Кракадзілавая ферма.

Кракадзілава скура.

Кракадзілава пашча.

◊

Кракадзілавы слёзы — пра няшчырае, прытворнае спачуванне.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

*Вылі́рызны, выли́рызный ’вялікі, вельмі буйны’ (Клім.). З велізарны (гл.) у выніку метатэзы.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

агра́рый, ‑я, ж.

Кніжн.

1. Буйны землеўладальнік, памешчык-абшарнік.

2. Член партыі буйных землеўладальнікаў, адной з найбольш рэакцыйных арганізацый у капіталістычных краінах.

[Ад лац. agrarius — зямельны.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

умало́тны, ‑ая, ‑ае.

Які дае добры ўмалот. Жыта вырасла ў рост чалавека. Колас буйны, умалотны. Гроднеў. Стаіць .. [пшаніца], як сцяна, — каласістая, умалотная. «Звязда».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)