Бабін цвет ’расліна Plantago major L., трыпутнік вялікі’ (Кіс.). Паколькі іншыя назвы расліны бабка (гл.) звязваюцца з прасл. абазначэннем жанчыны — baba, babъka (ба́бка ’лекі баб-знахарак’), то і гэты выраз, відаць, такога ж паходжання (бабін цвет ’кветка, цвет бабы-знахаркі’). Параўн. чэш. babí list (Махэк, Jména rostl., 218). Гл. Краўчук, БЛ, 1974, 6, 67.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Прыро́дніца ’павітуха’ (Ян.). Ад прыродная бабка, г. зн. ’жанчына, якая прымае роды або прысутнічае пры родах’ у выніку семантычнай кандэнсацыі.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

наўпе́рад, прысл.

Абл. Спачатку, спярша, перш за ўсё. Бабка наўперад зірнула ў акенца. Колас. [Міканор:] — Аранне адложым пакуль! Землеўпарадкаванне наўперад правядзём! Мележ.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Лату́шнікбабка з бульбы’ (Інстр. I, Шат.), ’каша з яек і пшанічнай мукі’ (чэрв., Жд. 2). Параўн. латухёя. Да латашыць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

паслі́ніць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць; зак., што.

Змачыць слінай. Паслініць карандаш. □ Пальцы паслініўшы, бабка скубе зноў кудзелю. Скача па току настырнае верацяно. Лойка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Бубыр ’ёрш’ (Інстр. II). Няяснае слова. Невядома, ці ‑у‑ тут першапачатковае. Параўн. бел. бабур ’малады акунь’, бабка ’ёрш’, бабыр ’рыба каленік’ (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Аба́бак ’падбярозавік, Boletus scaber’. Ці суадносіцца з абабакбабка, укладка снапоў на полі’ («Ставіць снапы ў абабак»), (а)бабак ’ахапак ільну’, абабка ’абадраны ліпавы або вязавы пень, на якім расце сучча’. Больш верагодна Мяркулава, Очерки, 176–177, якая звязвае абабак з бабець ’маршчыніцца’ (гл.), параўн. рус. арх. обабня ’вялікі грыб’. Слова, відаць, пераважна беларускае і рускае (зах. і паўн.). Параўн., аднак, чэш. obabka ’грыб’, якое разам з рускімі словамі Кіпарскі (NM, 53, 441) адносіць да баба ’пень’ (як рус. опёнок да пень) (гл. Якабсон, Word, 7, 187). Спрэчна. Усх.-слав. баба, бабка часцей назва грыбоў (параўн. бел. бабка ’абабак’). Лінгвагеаграфія слова не дазваляе яго лічыць праславянскім.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ю́р’еў: Юр’еў дзень ист. Ю́рьев день;

вось табе́, ба́бка, і Ю. дзеньпогов. вот тебе́, ба́бушка, и Ю́рьев день

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

гасці́цца, госціцца; безас. незак., каму.

Разм. Пра стан, адчуванне каго‑н. у гасцях. — Ну, як жа вам, панічок, гасцілася? — пытала бабка Лабановіча. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

е́здзіцца, ‑дзіцца; безас. незак., каму.

Разм. Пра ўмовы язды, паездкі. — Вярнуўся мой вандроўнічак! — радасна сустрэла бабка Параска настаўніка: — Ну, як жа вам ездзілася? Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)