прагада́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Памыліцца ў разліках, меркаваннях; аказацца ў нявыгадным становішчы; пралічыцца. [Мазавецкі:] — Вы, пане Сурвіла, не думайце, што мы прагадаем, калі збяром на гэтую куплю вялікі гурт. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
з’е́сціся, з’есца; з’ядуцца; пр. з’еўся, з’елася; зак.
Разм.
1. Аказацца з’едзеным, скарыстаным у ежу. За зіму ўсё з’есца.
2. Знасіцца, сцерціся ад доўгага карыстання (пра зубы). Зубы ў каня з’еліся.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зака́лец, ‑льну, м.
Сыры, непрапечаны слой у хлебе каля ніжняй скарынкі. — Печ — .. справа хітрая, канечне, патрэбна цэгла адмысловая, недапаленая цэгла не пойдзе, скарыначку выпечаную не дасць, закалец можа аказацца. Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
разгада́цца, ‑аецца; зак.
Аказацца разгаданым; стаць ясным, зразумелым. Так Шабуня нічога і не ўведаў ад Кірылы. Загадка разгадалася вечарам. Чарнышэвіч. Прычына яго [Васіля Кузьміча] смеласці хутка разгадалася: ён быў крышачку выпіўшы. Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
запалі́цца, -алю́ся, -а́лішся, -а́ліцца; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Успыхнуць, загарэцца.
На дварэ запаліліся ліхтары.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Зрабіцца запалёным.
Горла запалілася.
3. перан., чым і без дап. Аказацца ахопленым моцным пачуццём, імкненнем і пад.
З. гневам.
|| незак. запа́львацца, -аюся, -аешся, -аецца і запаля́цца, -я́ецца (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
забудава́цца, ‑дуюся, ‑дуешся, ‑дуецца; зак.
1. Пасяліўшыся, паставіць будынкі. У Скіп’ёўскім Пераброддзі аселі і забудаваліся пасля восені дзевяцьсот семнаццатага года тутэйшыя беззямельцы і бясхатнікі. Чорны.
2. Аказацца запоўненым, занятым будынкамі. Ускраіны забудаваліся.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перацягну́ць, -ягну́, -я́гнеш, -я́гне; -ягні́; -я́гнуты; зак.
1. каго-што. Цягнучы, перамясціць.
П. канапу ў другі пакой.
2. перан., каго (што). Пераманіць, прымусіць перайсці ці пераехаць куды-н. (разм.).
П. на свой бок.
П. сябра да сябе на працу.
3. што. Нацягнуць нанава.
П. шыны на колах.
4. каго-што. Туга сцягнуць.
П. талію поясам.
5. каго-што. Аказацца па вазе цяжэйшым за што-н.
Адна шаля перацягнула другую.
6. каго (што). Пра спаборніцтва, у якім праціўнікі цягнуць што-н. у розныя бакі: аказацца мацнейшым за каго-н.
Хто каго перацягне?
7. што. Перарабіць, перашыць (скураны абутак; спец.).
П. боты.
|| незак. пераця́гваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. пераця́гванне, -я, н. (да 1, 3—6 знач.) і пераця́жка, -і, ДМ -жцы (да 3, 4 і 7 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
перава́жыць, -жу, -жыш, -жыць; -жаны; зак.
1. каго-што. Узважыць яшчэ раз.
П. груз перад здачай.
2. каго-што. Узважыць усё, многае або ўсіх, многіх.
П. усе мяшкі з мукой.
3. каго-што. Перасягнуць у вазе, перацягнуць.
Адна шаля вагаў пераважыла другую.
4. перан. Аказацца больш значным, важкім, перасіліць.
Дапытлівасць пераважыла страх.
|| незак. перава́жваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кіпцю́р і капцю́р, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м.
1. Востры загнуты рагавы прыдатак на пальцах птушак, многіх паўзуноў і млекакормячых.
2. Пазногаць (разм.).
◊
Паказаць кіпцюры — пра пагрозу.
Трапіць у кіпцюры каму — аказацца, быць пад уладай каго-н.
|| памянш. кі́пцік, -а, мн. -і, -аў, м.
|| прым. кі́пцікавы, -ая, -ае.
|| прым. кіпцю́рны, -ая, -ае і капцю́рны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
перасягну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак., што.
Выйсці за якія‑н. межы. Слава аб гераічным ўчынку перасягнула межы краіны. // Аказацца большым за што‑н. вызначанае. Ураджай бульбы перасягнуў 200 цэнтнераў з гектара.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)