Verbum

пры́цемкам, прысл.

У час прыцемку, на змярканні або на світанні. [Разведчыкі] павінны былі хутка вярнуцца, бо выехалі ранкам, яшчэ прыцемкам. Пестрак. Уставаў [Адам Блецька] заўсёды прыцемкам. Чорны. Пад канец работы, прыцемкам, да камсамольцаў прыбег Данілаў Кастусёк і перадаў Міхасю запіску. Сіняўскі.

зако́скі, ‑сак; адз. няма.

Разм. Пачатак касьбы. На світанні Мядовымі лугамі пахне зара — Хутка будуць закоскі. Крупенька. На ўсходзе сонца з Грынёў прывозяць дзве касілкі... Кажуць, з адной пойдзе трактар. Гэта падмога касцам, што прыехалі на закоскі. Пташнікаў.

гі́бкасць, ‑і, ж.

1. Уласцівасць і якасць гібкага (у 1 знач.). Гібкасць стальнога прута. // перан. Багацце адценняў, выразнасць (пра голас, мову і пад.). Гібкасць думкі.

2. перан. Уменне хутка прыстасоўвацца да ўмоў, абставін. Гібкасць палітыкі. Гібкасць партыйнага кіраўніцтва.

грама́дзіцца, ‑дзіцца; незак.

Выглядаць грамадай, грамадзінай. Бягуць лясы, гаі, мяшаюцца палі, грамадзяцца горы, рассцілаюцца шырокія лугі. Колас.

грамадзі́цца, ‑дзі́цца; незак.

Збірацца ў грамаду, размяшчацца грамадой (у 1 знач.). Моладзь, што грамадзілася пры дзвярах на сцэну, хутка расселася. Гартны.

днець, днее; безас. незак.

Займацца на дзень; світаць, развіднівацца. Яшчэ не было ружовай паласы на ўсходзе, і нішто не паказвала, што хутка пачне днець. Шахавец. Па дварэ днела; шэрае святло прабівалася ў .. пакой праз шчыльную суравую фіранку. Гартны.

ушмыгну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак.

Разм. Хутка і непрыкметна ўвайсці. Коля, нарэшце, ушмыгнуў у хату, падышоў да маці, прашаптаў: — Яна нежывая? Марціновіч. У зямлянку ўшмыгнула Каця — у чорным крамным сачыку, нейкая на дзіва бледная, стомленая. Сачанка.

хо́дзікі, ‑аў; адз. няма.

Разм. Насценны гадзіннік простай канструкцыі з гірамі. Мірон Іванавіч.. мелькам зірнуў на ходзікі: быў пачатак чацвёртай гадзіны. Лынькоў. Хто гадзіннік заводзіў? Не знаюць. Не помняць яны [дзеці]. Хутка ходзікі ходзяць, Калёсікі з боку відны. Куляшоў.

прабе́гчы, ‑бягу, ‑бяжыш, ‑бяжыць; ‑бяжым, ‑бежыце; зак.

1. Бегучы, перамясціцца з месца на месца. Варта нават асцярожнаму касому бокам прабегчы, як табе ў цемры можа здацца, нібыта зусім побач з табой мядзведзь прайшоў. Ігнаценка. // што і без дап. Пераадолець пэўную адлегласць. [Юнак] лёгка прабег паўтары тысячы метраў, заняўшы першае месца. Шыцік.

2. Хутка праехаць, перасунуцца з месца на месца. З шумам прабегла машына. // Хутка пранесціся (пра вецер, хмары, святло і пад.). // Пранесціся, пракаціцца (пра шум, крыкі і пад.). Па нястройных радах змучаных боем партызан прабег ўстрывожаны шэпт. Асіпенка. // Паказацца і хутка знікнуць. Па Толевым твары прабег цень смутку. Якімовіч.

3. Хутка мінуць (пра час). — А, як скора прабег час! Здаецца, толькі яшчэ была раніца. Гартны. Не заўважыў Грыша, як прабеглі тры гады ў працы ды вучобе. Пальчэўскі.

4. перан.; што. Уявіць у думках. У думках прабегчы сваё жыццё.

5. перан.; што. Разм. Бегла прачытаць што‑н. Люба прабегла вачыма ліст раз, другі, трэці — і нічога не зразумела. Васілевіч.

6. чым. Разм. Правесці па чым‑н. Баяніст Косця Бульбешка нахіліў да баяна галаву, спрытна прабег пальцамі па ладах знізу ўгору. Шамякін.

•••

Мароз па скуры (па спіне) прабег гл. мароз.

(Чорная) кошка прабегла паміж кім гл. кошка.