цэзальпі́ніевыя, ‑ых.
Сямейства двухдольных трапічных раслін (дрэў, кустоў) з чаргаваным перыстым лісцем і двухбаковымі прамяністымі кветкамі, да якога адносяцца ражковае дрэва, тамарынд і інш.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Віла́кі мн. л. ’разгалінаванае дрэва’ (карм., Мат. Гом.). Параўн. рус. сіб. вилага ’разваліна, разгалінаванае дрэва’. Да вілы (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
алі́ўкавы оли́вковый;
~вае дрэ́ва — оли́вковое де́рево;
а. але́й — оли́вковое ма́сло;
а. ко́лер — оли́вковый цвет;
◊ ~вая галі́нка — оли́вковая ветвь
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
грана́тавы I грана́товый;
~вае дрэ́ва — грана́товое де́рево;
г. ко́лер — грана́товый цвет
грана́тавы II грана́товый;
г. бранзале́т — грана́товый брасле́т
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
падгарэ́ць сов., в разн. знач. подгоре́ть;
піро́г ~рэ́ў — пиро́г подгоре́л;
дрэ́ва ~рэ́ла і ўпа́ла — де́рево подгоре́ло и ру́хнуло
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Камбе́ль ’камель дрэва, снапа’ (гродз., віл. Сл. паўн.-зах.). З літ. kamblỹs ’камель дрэва’ (Сл. паўн.-зах., 2, 389).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Стром ‘спілаванае завіслае дрэва’, ‘схіл страхі’, ‘куча галля’ (ТС), ‘прыстасаванне для лазення на дрэва’ (ЛА, 1), ‘строп страхі’ (узд., ЛА, 5), стро́ма ‘дах’ (Шушк., Сл. Брэс.), ‘круты схіл, абрыў’ (ТСБМ, Гарэц.), страмо́віна ‘выварочанае з коранем дрэва’ (Нар. Гом.). Укр. дыял. стром ‘фруктовае дрэва’, ‘круча’, стрім ‘схіл; тое, што тырчыць угору’, рус. стро́мы ‘кроквы; поручні’, польск. дыял. strom ‘дрэва; фруктовае дрэва’ (ведаць, з чэш., славац. — Борысь, 580), чэш., славац. strom ‘дрэва’, старое н.-луж. strom ‘дрэва’, старое серб. стром, харв. strum ‘ствол дрэва’, славен. strȍm ‘тс’, ‘страха над загарадкай для авец’. Прасл. *stromъ ‘тое, што ўзносіцца ўгару, стаіць вертыкальна’, адпрыметнікавы назоўнік ад прым. *stromъ ‘стромкі, круты’ (Борысь, 580) ці паралельны да прыметніка аддзеяслоўны назоўнік ад *strьměti ‘тырчаць, выдавацца’ (Борысь, Etymologie, 181); гл. яшчэ Фасмер, 3, 781 з аглядам літ-ры. Бязлай (3, 332) праславянскае слова лічыць першасным nomen agentis ад дзеяслова *strēmti > прасл. *stręti, *stręnǫ, параўн. застра́ць ‘застрагнуць у праходзе, захраснуць’ (Нас.). Сюды ж строме́ц ‘козлы, якія прыціскаюць салому на вільчыку’ (ТС).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
грана́т 1, ‑а, М ‑наце, м.
1. Паўднёвае фруктовае дрэва або куст сямейства гранатавых з ярка-чырвонымі кветкамі.
2. Круглы ярка-чырвоны плод гэтай расліны з вялікай колькасцю насення, пакрытага чырвонай сакавітай кісла-салодкай мякаццю. Сокам чырвоным наліты гранаты, Дружна, бы яблыкі, дрэва абселі. Купала.
[Лац. granatum.]
грана́т 2, ‑у, М ‑наце, м.
Каштоўны камень цёмна-чырвонага, чырванавата-зялёнага або амаль чорнага колеру.
[Лац. granatum.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
лі́па 1, ‑ы, ж.
1. Лісцевае дрэва сямейства ліпавых з сэрцападобнымі пілаватымі лістамі і жаўтаватымі духмянымі меданоснымі кветкамі. Ціха шалясцяць на вятрыску пахучыя ліпы. Лынькоў. Ад высокіх ліп, што вартаўнікамі стаялі ўздоўж вуліцы, разносіўся саладкаваты водар квецені. Ваданосаў.
2. толькі адз. Драўніна гэтага дрэва; матэрыял. Зрабіць начоўкі з ліпы.
лі́па 2, ‑ы, ж.
Разм. груб. Пра што‑н. фальшывае, падробленае, несапраўднае.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рубі́ць 1, рублю, рубіш, рубіць; незак., што.
Падшываць край чаго‑н.; рабіць рубец. Рубіць хустку.
рубі́ць 2, рублю, рубіш, рубіць; незак., што.
1. Будаваць што‑н. з дрэва, бярвення. Захар аблюбаваў месца для новай хаты і пачаў рубіць зруб. Краўчанка. Уладзік толькі дрэва навалачыў, каб новую хату рубіць. Брыль.
2. Здабываць (руду, вугаль).
•••
Рубіць з пляча — гаварыць, дзейнічаць неразважліва, рэзка, занадта катэгарычна.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)