◎ Неслабо́дна (неслобо́дна) ’цяжарная’ (ТС). Эўфемізм на базе прыметніка слободны ’свабодны, незаняты’, параўн. неслобо́дный ’незаняты; несамастойны, падуладны; звязаны’ (Нас.), нявольная ’цяжарная’ (Касп.) і пад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Траці́чны ‘звязаны з трэцяй стадыяй хваробы’, ‘адносіцца да першага перыяду кайназойскай эры’ (ТСБМ). Запазычанае з рус. трети́чный ‘тс’, відаць, ад *третица, гл. трэці.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
сельскагаспада́рчы, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да сельскай гаспадаркі, звязаны з ёю. Сельскагаспадарчыя культуры. Сельскагаспадарчыя шкоднікі. // Які атрыманы ад сельскай гаспадаркі. Сельскагаспадарчыя прадукты. Сельскагаспадарчая сыравіна. // Які займаецца перапрацоўкай прадуктаў сельскай гаспадаркі. Сельскагаспадарчая фабрыка. Сельскагаспадарчыя прадпрыемствы. Сельскагаспадарчая вытворчасць. // Які выкарыстоўваецца ў сельскай гаспадарцы. Сельскагаспадарчая тэхніка.
2. Які адносіцца, звязаны з формамі кааперавання ў сельскай гаспадарцы. Сельскагаспадарчая кааперацыя.
3. Звязаны з землекарыстаннем, з развіццём сельскай гаспадаркі; аграрны. Сельскагаспадарчая краіна.
•••
Сельскагаспадарчая арцель гл. арцель.
Сельскагаспадарчая камуна гл. камуна.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пялю́ннік ’хлеў’ (баран., Сл. Брэс.). Няясна, магчыма, звязаны з пяліна́ ’палова’, параўн. тыпалагічную паралель: балг. пле́вник ’хлеў’ і пле́ва ’палова, мякіна’. Параўн. пялюве́нька (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
мара́льны, -ая, -ае.
1. гл. мараль.
2. Які адпавядае правілам маралі, якому ўласціва высокая мараль.
М. ўчынак.
М. абавязак.
3. Звязаны з унутранымі, душэўнымі перажываннямі.
Маральная падтрымка.
Высокі м. дух.
○
Маральны знос — змяншэнне вартасці абсталявання, машын, што знаходзяцца ў эксплуатацыі, незалежна ад змянення іх фізічнай прыдатнасці.
|| наз. мара́льнасць, -і, ж. (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
тэхналагі́чны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да тэхналогіі (у 1 знач.), звязаны са спосабамі і метадамі прамысловай апрацоўкі матэрыялаў, вырабаў. Тэхналагічная лабараторыя. Тэхналагічныя патрабаванні.
2. Звязаны з апрацоўкай вырабаў па строга ўстаноўленай тэхналогіі. Тэхналагічныя стандарты новай сталі.
•••
Тэхналагічны працэс — працэс апрацоўкі і перапрацоўкі матэрыялу па строга ўстаноўленай тэхналогіі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
протаплазматы́чны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да пратаплазмы; звязаны з вывучэннем пратаплазмы. Протаплазматычная клетачная тэорыя. // Які складаецца з пратаплазмы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
парэнхімато́зны, ‑ая, ‑ае.
Спец.
1. Тое, што і парэнхіматычны.
2. Звязаны са страваваннем, якое ажыццяўляецца плазмай клетак. Парэнхіматозныя органы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паўпралета́рый, ‑я, м.
Чалавек, які працуе па найму на капіталістычным прадпрыемстве, але яшчэ звязаны з працай на ўласнай гаспадарцы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
плодаагаро́днінны, ‑ая, ‑ае.
Звязаны з вырошчваннем агародніны і пладова-ягадных раслін, іх апрацоўкай і пад. Плодаагароднінны саўгас. Плодаагароднінная база.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)