Гандэ́лак ’закусачная’ (Сцяшк.). Па паходжанню памяншальная форма ад дыял. га́ндэль ’гандаль’, запазычанага з польск. мовы (гл. га́ндаль). Гандэ́лак ’закусачная’ утварылася на базе іншага значэння зыходнага га́ндэль, менавіта ’гандлёвае прадпрыемства’, вядомага ў польск. мове.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Мо — усечаная форма ад можа, можы, можэ ’магчыма, мабыць’ (ТСБМ, Жд. 1, Кліх, Бір. дыс., Гарэц., Сл. ПЗБ, ТС, Ян.), выкліканая неабходнасцю адрознення мадальнага слова ад дзеяслова 3‑й ас. адз. ліку (можа).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Не́туці ’няма’ (Касп., в.-дзв., расон., шум., Сл. ПЗБ), рус. нетути, нетуть ’тс’. Да нет (нету), ‑ці (‑ти, ‑ть), першапачаткова форма dat. ethicus 2‑й ас. адз. л. асабовага займенніка (Фасмер, 3, 67).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Но́ца ’адгоннае слова на каня’ (Мядзв.), ’= рус. нуте’: Ноца ў поле (Касп.). Ад но (гл.) + ца (узмацняльная часціца, па паходжанню, відаць, форма він. скл. энклітычнага займенніка, параўн. рус. ‑те у той жа функцыі).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Пабіра́цца ’прасіць міласціну, жабраваць’ (ТСБМ, Сл. ПЗБ). Рус. побира́ться ’тс’. Ітэратыўная прыставачная форма да браць (гл.). У бел. мове, мяркуючы па крыніцах, магчыма пранікненне з рус. тэрыторыі, дзе яно выглядае як семантычная інавацыя.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Рэжонэ́ ’непрыемнасці, небяспека’ (Сцяшк. Сл.). З ілюстрацыі (чаго ты лезяш на рэжонэ) відавочна ўжыванне фразеалагізма лезці на ражон ’рабіць што-небудзь рызыкоўнае’, да таго ж рэжонэ — гэта форма множнага ліку ад ражон (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Трохку́тка ‘касынка’ (Мат. Гом.), трохку́тнік ‘тс’ (Жд. 1). Да тры і кут ‘вугал’ (гл.); паводле Станкевіча (Зб. тв., 2, 171), апошняя форма на фоне трыку́тнік (гл.) з’яўляецца штучнай, параўн. трысцен, трыножак і інш.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

аб’е́дзены

дзеепрыметнік, залежны стан, прошлы час, закончанае трыванне

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. аб’е́дзены аб’е́дзеная аб’е́дзенае аб’е́дзеныя
Р. аб’е́дзенага аб’е́дзенай
аб’е́дзенае		 аб’е́дзенага аб’е́дзеных
Д. аб’е́дзенаму аб’е́дзенай аб’е́дзенаму аб’е́дзеным
В. аб’е́дзены (неадуш.)
аб’е́дзенага (адуш.)		 аб’е́дзеную аб’е́дзенае аб’е́дзеныя (неадуш.)
аб’е́дзеных (адуш.)
Т. аб’е́дзеным аб’е́дзенай
аб’е́дзенаю		 аб’е́дзеным аб’е́дзенымі
М. аб’е́дзеным аб’е́дзенай аб’е́дзеным аб’е́дзеных

Кароткая форма: аб’е́дзена.

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

аб’е́зджаны

дзеепрыметнік, залежны стан, прошлы час, закончанае трыванне

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. аб’е́зджаны аб’е́зджаная аб’е́зджанае аб’е́зджаныя
Р. аб’е́зджанага аб’е́зджанай
аб’е́зджанае		 аб’е́зджанага аб’е́зджаных
Д. аб’е́зджанаму аб’е́зджанай аб’е́зджанаму аб’е́зджаным
В. аб’е́зджаны (неадуш.)
аб’е́зджанага (адуш.)		 аб’е́зджаную аб’е́зджанае аб’е́зджаныя (неадуш.)
аб’е́зджаных (адуш.)
Т. аб’е́зджаным аб’е́зджанай
аб’е́зджанаю		 аб’е́зджаным аб’е́зджанымі
М. аб’е́зджаным аб’е́зджанай аб’е́зджаным аб’е́зджаных

Кароткая форма: аб’е́зджана.

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

аб’ектывава́ны

дзеепрыметнік, залежны стан, прошлы час, незакончанае трыванне

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. аб’ектывава́ны аб’ектывава́ная аб’ектывава́нае аб’ектывава́ныя
Р. аб’ектывава́нага аб’ектывава́най
аб’ектывава́нае		 аб’ектывава́нага аб’ектывава́ных
Д. аб’ектывава́наму аб’ектывава́най аб’ектывава́наму аб’ектывава́ным
В. аб’ектывава́ны (неадуш.)
аб’ектывава́нага (адуш.)		 аб’ектывава́ную аб’ектывава́нае аб’ектывава́ныя (неадуш.)
аб’ектывава́ных (адуш.)
Т. аб’ектывава́ным аб’ектывава́най
аб’ектывава́наю		 аб’ектывава́ным аб’ектывава́нымі
М. аб’ектывава́ным аб’ектывава́най аб’ектывава́ным аб’ектывава́ных

Кароткая форма: аб’ектывава́на.

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)