пратако́л, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Дакумент з запісам усяго, што адбывалася на пасяджэнні, сходзе, допыце.

П. сходу.

П. допыту.

2. Дакумент, які сведчыць аб якім-н. факце.

П. анатаміравання трупа.

3. Акт аб парушэнні грамадскага парадку.

Скласці п. на хулігана.

4. Адзін з відаў міжнародных пагадненняў (спец.).

Дыпламатычны пратакол (спец.) — сукупнасць правіл, якія датычацца ажыццяўлення розных дыпламатычных актаў.

|| прым. пратако́льны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пуп, -а, мн. -ы́, -о́ў, м.

1. Упадзіна на сярэдзіне жывата пасля адпадзення пупавіны.

2. Страўнік у птушак.

Курыны п.

3. Круглае ці вострае заканчэнне розных прадметаў (разм.).

Дарабіць п. у шапцы.

Браць на пуп (разм.) — цяжка падымаць, перанапружвацца.

Пуп зямлі (разм., іран.) — пра таго, хто лічыць сябе галоўным, цэнтрам чаго-н.

|| памянш. пупо́к, -пка́, мн. -пкі́, -пко́ў, м. (да 1 і 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ра́ма, -ы, мн. -ы, рам, ж.

1. Аконны пераплёт з устаўленым шклом і без яго.

Драўляныя рамы.

2. Аправа для ўстаўкі карцін, партрэтаў, люстраў і пад.

Прыгожая р.

3. Нясучая частка машыны, якой-н. канструкцыі; станіна.

Веласіпедная р.

4. Прамавугольнік з брусоў або планак для розных патрэб і мэт.

Лесапільная рама — машына для падоўжнага распілоўвання бярвення.

|| прым. ра́мны, -ая, -ае (да 1, 2 і 4 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

цяга́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.

1. каго-што. Тое, што і цягнуць (у 1, 2, 4, 6 і 13 знач.) з той розніцай, што цягаць абазначае шматразовае дзеянне, якое адбываецца ў розны час і ў розных напрамках.

2. каго-што. Красці.

Ліс цягае куранят.

3. што. Насіць доўгі час (пра адзенне, абутак; разм.).

Пяты год чаравікі цягае.

4. каго-што. Валачы па зямлі.

Ц. хустку па зямлі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

энцыклапе́дыя, -і, мн. -і, -дый, ж.

1. Навуковае або навукова-папулярнае даведачнае выданне па ўсіх або асобных галінах ведаў, звычайна ў выглядзе слоўніка.

Музычная э.

Дзіцячая э.

2. Прыведзены ў сістэму агляд розных раздзелаў, галін якой-н. навукі, уводзіны ў курс якой-н. навукі (кніжн.).

Э. матэматычных ведаў.

Хадзячая энцыклапедыя (жарт.) — пра адукаванага чалавека, які валодае самымі рознымі ведамі.

|| прым. энцыклапеды́чны, -ая, -ае.

Э. слоўнік.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пазліва́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.

1. Зліць з розных пасудзін у адну ўсё, многае. Пазліваць малако ў бітон.

2. Зліць адкуль‑н. усё, многае. Пазліваць ваду з радыятараў.

3. перан. Злучыць у адно цэлае ўсё, многае. Пазліваць атрады ў брыгады.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пасланя́цца, ‑яюся, ‑яешся, ‑яецца; зак.

Сланяцца некаторы час. Партызаны яшчэ пасланяліся па станцыі, пагаварылі з вартаўніком вадакачкі, наслухаліся ад яго розных жахаў, што робяцца ў Ворзне і ў Шапавалаўцы. Грахоўскі. [Віця] напіўся чаю, пасланяўся па кватэры, і яму стала сумна аднаму. Якімовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

артэ́рыя, ‑і; Р мн. ‑яў; ж.

1. Крывяносны сасуд, які нясе кроў ад сэрца да розных органаў цела. Лёгачная артэрыя. Сонная артэрыя.

2. перан. Шлях зносін (асабліва водны). Транспартная артэрыя. □ Самая буйная рачная артэрыя Поўначы БССР — Заходняя Дзвіна. Прырода Беларусі.

[Грэч. atrēria.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

казуі́стыка, ‑і, ДМ ‑тыцы, ж.

1. У юрыспрудэнцыі — прымяненне агульных артыкулаў закона да розных юрыдычных выпадкаў.

2. Кніжн. У сярэдневяковай схаластыцы і багаслоўі — прымяненне да асобных выпадкаў агульных дагматычных палажэнняў.

3. перан. Уменне адстойваць заблытаныя або фальшывыя палажэнні; кручкатворства.

[Ад лац. casus — выпадак.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вы́шкі, ‑шак; адз. няма.

Насціл пад страхой у хляве або ў канюшні для сена, розных гаспадарчых прылад. Лежачы, Несцер думаў, што вось заўтра яму трэба наладзіць услон, і ўспомніў, што недзе на вышках павінна быць для гэтага сухая кляновая плашка. Кулакоўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)