Рале́йнік ’земляроб’ (Варл.), ’араты’, лаянк. ’нявыхаваны’ (Нас.). Вытворнае ад ралейны (гл.) ’што мае адносіны да раллі’ пры дапамозе суф. ‑ік як назва паводле прафесіі (Сцяцко, Афікс. наз., 103, 104). Зневажальнае значэнне развіваецца з уяўлення пра малую адукаванасць сельскага насельніцтва.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
зваро́тны, -ая, -ае.
1. Які вядзе назад (пра шлях, дарогу).
З. шлях.
2. Які аднаўляецца, часам узнікае зноў.
З. тыф.
3. У граматыцы: які абазначае адносіны да суб’екта маўлення.
З. дзеяслоў.
○
Зваротны адрас — адрас адпраўшчыка пісьма, пасылкі і пад.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
інша...
Першая састаўная частка складаных слоў са знач.:
1) іншы, напр.: іншабыццё, іншадумства;
2) з чым-н. іншым, напр.: іншамоўны, іншаформенны;
3) які мае адносіны да чаго-н. іншага, напр.: іншагародні, іншанацыянальны, іншапланецянін;
4) па-іншаму, напр.: іншасказальны, іншасказанне.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
філігра́нны, -ая, -ае.
1. Які мае адносіны да філіграні; зроблены з філіграні (у 1 знач.).
Філігранныя вырабы.
2. перан. Вельмі дакладны, які патрабуе асаблівай увагі да дробязей і дэталей, старанна і тонка выкананы.
Філіграннае майстэрства.
|| прым. філігра́ннасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
перамяні́ць, -мяню́, -ме́ніш, -ме́ніць; -ме́нены; зак., каго-што.
1. Замяніць адно другім, змяніць.
П. бялізну.
П. тэму размовы.
2. Надаць іншую форму, перайначыць.
П. адносіны.
|| незак. пераме́ньваць, -аю, -аеш, -ае і перамяня́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
|| наз. пераме́на, -ы, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
першабы́тны, -ая, -ае.
1. Які мае адносіны да найстаражытнейшага перыяду гісторыі чалавецтва.
П. чалавек.
2. перан. Які захоўвае першапачатковы стан.
Першабытная прырода (некранутая).
3. перан. Дзікі, некультурны, адсталы.
Першабытныя норавы.
|| наз. першабы́тнасць, -і, ж. (да 2 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
самату́жны, -ая, -ае.
1. Які вырабляецца ўручную або мае адносіны да вытворчасці дамашнім, ручным, не фабрычным спосабам; недасканалы, прымітыўны па выкананні.
Саматужныя вырабы.
Саматужная майстэрня.
2. перан. Неарганізаваны, адасоблены; малакваліфікаваны.
Саматужныя прыёмы.
|| наз. самату́жнасць, -і, ж. (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прато́чны, -ая, -ае.
1. гл. пратока.
2. Пра ваду, вадаём: цякучы, не стаячы.
Праточная вада.
Праточнае возера.
3. Які мае адносіны да руху струменя вадкасці або газу (спец.).
П. элемент (у пнеўмааўтаматыцы).
|| наз. прато́чнасць, -і, ж. (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
нетре́звый нецвяро́зы;
в нетре́звом ви́де у нецвяро́зым ста́не;
нетре́звый взгляд на ве́щи нецвяро́зы по́гляд на рэ́чы;
нетре́звое отноше́ние к чему́-л. нецвяро́зыя адно́сіны да чаго́-не́будзь.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Расплі́кнуць ’расшпіліць (аплік, гузік, запанку)’ (ТСБМ), расплі́кнуцца ’расшпіліцца’ (віл., Сл. ПЗБ). Гл. плік, плікнуць, параўн. заплікнуць ’зашпіліць’. Няяснымі застаюцца адносіны да літ. pliknė́ti ’хадзіць расхрыстаным’, літ. plikà, plikóji ’голая’, з якім аўтары апошняга слоўніка параўноўваюць слова. Гл. таксама Лаўчутэ, Балтизмы, 90.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)