слугава́ць, ‑гую, ‑гуеш, ‑гуе; незак.

Тое, што і прыслужваць. А паны сабе балююць, П’юць заморскае віно, — Для іх робіцца яно, — І ім лёкаі слугуюць, Як тут водзіцца даўно. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

спадру́чна, безас. у знач. вык., звычайна з інф.

Зручна; выгодна. Міхал з Антосем, як старыя, Займалі месцы канцавыя, І іх трымаліся выключна, Бо тут сядзець ім больш спадручна. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

тальма́х, ‑а, м.

Абл. Палоска матэрыі, перакінутая цераз плячо, для падтрымання раненай або пашкоджанай рукі. — Што тут здарылася? — спытаў Шурка ў чырвонаармейца з рукой на брудным чорным тальмаху. Мехаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ця́ўе, ‑я, н., зб.

Абл. Націнне. Іншы раз уяўляецца, што і сонца тут свеціць, як на паверхні зямлі, і раса іскрыцца, як на грэчцы або на бурачным цяўі. Кулакоўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Про́дзіў ’цуда з цудаў’ (Нас.): нейкий продзіў тут случыўся. З польск. przedziw(y) ’тс’, якое, магчыма, ад прым. przedziwny ’дзіўны; вычварны’, дзе prze‑ — прыстаўка са значэннем найвышэйшай ступені; dziwny, гл. дзіва. Гл. таксама прыдзіў.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

случи́ться​I сов.

1. зда́рыцца, вы́пасці;

2. (встретиться) тра́піцца, нада́рыцца; (прийтись) даве́сціся; (оказаться) тра́піцца; (быть, иметься) быць;

случи́лся здесь друг тра́піўся тут ся́бар;

случи́лось заночева́ть в по́ле давяло́ся (вы́пала) заначава́ць у по́лі.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Кало́дкі, коло́дкэ і колы́ткы ’скураныя нашыўкі на аброці, навочнікі’ (малар., Нар. словатв.). Здаецца, зыходнай формай можна лічыць колыткы; што датычыць формы колодкэ, тут, відаць, недакладны запіс складанай зах.-палес. фанетыкі. Такое меркаванне даказваецца, галоўным чынам, семантычным паказчыкам, паколькі фармальная сувязь з калода 1 ніяк не пацвярджаецца семантычна. У той жа час і фармальная, і семантычная суаднесенасць з каліта, калітка асобых сумненняў не выклікае, але не вельмі ясна, ці быў тут перанос паводле падабенства, ці толькі рэалізацыя «дыфузнага» тэрміна для падыходзячай рэаліі. Параўн. семантыку слова каліта 1 і наст. (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Галёрка (БРС). Рус. галёрка, укр. гальорка. Першакрыніцай з’яўляецца рус. галёрка, якое ўзнікла тут у другой палавіне XIX ст. Па паходжанню гэта прастамоўнае ўтварэнне ад галерея. Бел. і ўкр. словы запазычаны з рус. у новыя часы.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Каке́ша ’поўны, тоўсты’ (міёр., З нар. сл.). Тут або мясцовая пераробка з адмоўнай кантамінацыяй (у выніку гульні слоў або ў працэсе дражнення) вядомага на той жа тэрыторыі капеша ’поўны, тоўсты’ (< капацца ’марудна рабіць што-н.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Пасалюбава́цца ’палюбавацца’ (паст., Сл. ПЗБ). Да любавацца < любіць (гл.). Устаўка ‑са‑, якая, відаць, з ‑ся‑, ужыта тут накшталт (ці пад уплывам) літ. поўнага варыянта зваротнага фарманта ‑si‑ ў прэфіксальных дзеясловах, напр., pa‑ simyliti ’цешыцца каханнем’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)