Слі́жба ‘колькасць’: ніколі не бачыла такой сліжбы людзей (Мат. Гом.). Калі гэта не памылка пры запісе, гл. сці́жба, то верагодней за ўсё кантамінацыя апошняга і лічба ‘лік, колькасць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ *Наказна́ць, накэзнаты ’закілзаць (каня)’ (брэсц., Нар. лекс.). Калі гэта не пераробка з кілзаць, то хутчэй за ўсё можа быць аднесена да *kazrib, параўн. польск. kazń ’пакаранне’, гл. казна́, асяніць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
но, выкл.
Вокліч, якім панукаюць каня. «Но, но, кося, — падахвочвалі мы.. [каня]. — Уставай, даражэнькі. А то так і ногі выцягнеш». Якімовіч.
•••
Ні тпру ні но гл. міру.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паабга́рваць, ‑ае; ‑аем, ‑аеце, ‑аюць; зак.
Абгарэць у нейкай ступені. Сад быў блізка, каля будынін, дык калі гарэлі ямы, то паабгарвала голле і на яблынях. Марціновіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
неашча́дны, ‑ая, ‑ае.
Які не вызначаецца ашчаднасцю; неэканомны. Неашчадная гаспадыня. □ — Калі я буду такі неашчадны, як цяпер, то праз які тыдзень сам буду шукаць рубля. Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
недато́пак, ‑пка, м.
Абл. Стары, паношаны чаравік, бот, лапаць. «Няхай Андрэй сам цяпер даношвае свае лапці, а то ўсё мне чужыя недатопкі аддаюць», — думае Сцёпка. Пальчэўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абыча́й, ‑ю, м.
Тое, што і звычай. Пераважна ў прыказках і прымаўках: Што край — то абычай. Кожны край мае свой абычай. Не пазычай: пазычай — злы абычай.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ляка́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
Абл. Палохацца, пужацца. — Ты толькі, дзядзька, не лякайся — то ўсё будзе добра, — супакойваў .. [Васіль] Хлора. Гартны. [Лота] лякалася званкоў тэлефона, дзвярнога званочка. Гарбук.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кавяня́, ‑і́, ж.
Абл. Палка для апоры пры хадзьбе; кій. — Гавары, дзеўка, ды не загаварвайся, а то я за тваю ману і кавянёй магу даць! Краўчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
забру́дзіцца, ‑бруджуся, ‑брудзішся, ‑брудзіцца; зак.
Зрабіцца брудным; запэцкацца. — Сюды сядайце, а то на прызбе штаны забрудзяцца. Галавач. — Бачыш, крыху забрудзіўся, сёння ў цэху было работкі! Лупсякоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)