откры́ться сов.
1. (о двери, окне, шкатулке) адчыні́цца, мног. паадчыня́цца, адкры́цца, мног. паадкрыва́цца; (о шторе, занавесе) адкры́цца, мног. паадкрыва́цца;
2. (начаться) пача́цца; (о собрании, заседании и т. п.) адкры́цца;
3. (предоставиться) адкры́цца;
4. (обнажиться) адкры́цца, мног. паадкрыва́цца;
5. (раскрыться) разгарну́цца, мног. паразго́ртвацца; (о глазах) расплю́шчыцца, мног. парасплю́шчвацца, адкры́цца, мног. паадкрыва́цца; (о рте) разя́віцца, мног. паразяўля́цца, адкры́цца, мног. паадкрыва́цца;
6. перен. (разоблачиться) вы́крыцца, мног. павыкрыва́цца, вы́явіцца;
7. (стать видным) адкры́цца;
8. (откровенно высказаться) вы́казаць свае́ ду́мкі, адкры́ць свае́ ду́мкі.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
мнагасло́ўны, ‑ая, ‑ае.
Які выказвае або ў якім выказаны думкі празмерная колькасцю слоў. Мнагаслоўная справаздача. Мнагаслоўны артыкул. □ Дзядзька.. пісаў жонцы такія ласкавыя і мнагаслоўныя пісьмы, па якіх можна было падумаць, што ён вялікі гаварун. Сіпакоў. // Які многа гаворыць. Звычайна маўклівая, .. [гаспадыня] зрабілася надта мнагаслоўнай і ўсё гаварыла пра свае няшчасці. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падсушы́цца, ‑сушуся, ‑сушышся, ‑сушыцца; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Крыху, злёгку высушыцца, стаць сушэйшым.
2. Злёгку абсушыць сябе, сваю вопратку. — Вось, — і я паказаў.. на свае ногі, з якіх сцякала на падлогу вада. — Пад дажджом з самае раніцы — змёрз страшэнна. Ці нельга было б падсушыцца і абагрэцца? Лупсякоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пажылы́, ‑ая, ‑ое.
Немалады, у гадах. Старыя і пажылыя людзі раіліся, што рабіць, складалі свае планы. Колас. Пажылыя мужчыны спалі, загарнуўшыся ў кажухі, а з моладзі рэдка хто і прыдрэмліваў да раніцы. Чарнышэвіч. // Характэрны для немаладога чалавека. Чалавек быў няголены, і гэта надавала яму пажылы выгляд, насуперак маладому позірку вачэй. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
палягчэ́нне, ‑я, н.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. палягчаць — палегчыць і стан паводле дзеясл. палягчэць (у 2 знач.).
2. Пачуццё лёгкасці, вызвалення ад чаго‑н. Пасля выступлення члена бюро ячэйкі ў абарону Алеся сход адчуў некаторае палягчэнне. Галавач. Да Веры насіў.. [Карызна] усе трывогі свае.., знаходзячы сабе ў гэтым жаданае палягчэнне. Зарэцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
напыта́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
Распытваючы, знайсці патрэбную рэч, патрэбнага чалавека. Напытаць работу. □ Купіла хату.. [Годля] гады праз два пасля вайны, сама, казалі, напытала, сама старгавалася. Мележ. Па нядзелях.. [Раечка] хадзіла на Траецкі базар, мяняла свае залатыя кольцы ды браслеткі на муку і масла. Там яна напытала і акушэрку. Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
практыцы́зм, ‑у, м.
1. Захапленне практычнай дзейнасцю пры недаацэнцы значэння тэорыі.
2. Дзелавы падыход, да чаго‑н., цвярозасць меркаванняў і дзеянняў. — Падлогу трэба памыць халоднай вадой, — сказала дзяўчына і пашкадавала, што няма вядра і анучы. Яраша не здзіўляў яе гаспадарчы практыцызм. Шамякін. // Уменне ўладкоўваць свае справы так, каб атрымаць асабістую выгаду.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ама́тар, ‑а, м.
1. Ахвотнік да чаго‑н. Аматар на выдумкі. Аматар музыкі. □ [Прыборны] быў вялікі аматар усяго над звычайнага, прыгодніцкага. Шамякін.
2. Той, хто займаецца чым‑н. не як прафесіянал; любіцель. Рыбалоў-аматар. □ Гэта будуць свае, калгасныя артыстычныя кадры з досыць высокай кваліфікацыяй. Цяжка сказаць, хто яны: аматары ці прафесіяналы? Дуброўскі.
[Фр. amateur ад лац. amator.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пераспе́ць, ‑спею, ‑спееш, ‑спее; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Стаць вельмі спелым. Пераспела і губляе свае пажыўныя якасці кукуруза. «Звязда». Колькі ў іх [Гарохавых] вішань! Чорныя, пераспелыя! Місько.
2. перан. Разм. іран. Выйсці з узросту, уласцівага якому‑н. становішчу. Век дзяўчыны — век кароткі: Пераспееш — што ўдава. А. Александровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абараня́цца, ‑яюся, ‑яешся, ‑яецца; незак.
1. Адбіваць напад праціўніка, ворага. Звычайна.. [янот] стараецца схавацца ў пару, але калі яго дагналі і ратунку няма, ён абараняецца мужна і заўзята. В. Вольскі. // Адстойваць свае інтарэсы, правы, погляды. Раптам зрабілася крыўдна, што на бюро.. [Андрэй] не абараняўся, як належыць камсамольскаму важаку. Асіпенка.
2. Зал. да абараняць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)