обрати́ться

1. (повернуться) павярну́цца;

2. перен. (устремиться, направиться) накірава́цца, кі́нуцца;

3. (превратиться) перавярну́цца (у каго); ператвары́цца (у што); абярну́цца (у каго, у што, кім, чым); стаць (кім-небудзь, чым-небудзь);

4. (в результате убеждения склониться к чему-л.) перавярну́цца (у што); схілі́цца (да чаго);

5. (прибегнуть к чему-л.) звярну́цца (да чаго);

6. (отнестись, адресоваться к кому-л.) звярнуцца (да каго);

◊

обрати́ться в бе́гство пусці́цца наўцёкі.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Пахо́д 1 ’перамяшчэнне атрада з пэўнымі мэтамі’, ’ваенныя дзеянні’ (ТСБМ, Шат.), ’бойкае месца, дзе ходзяць і ездзяць’ (слаўг., Яшк.), пахады́ ’дарогі, сцежкі’ (гл.). Укр. похід ’шэсце’, ’паходка’, рус. поход ’рух войска’, ’кампанія’, ’ход касяка рыб’, ’лёт пчалы’, ст.-рус. походъ ’вайна’, ’выступленне на вайну’, ’выхад на лоўлю рыбы’, польск. pochód ’паход, марш’, працэсія’, ’рад, ланцуг, смуга’, ’крок’, ’паходня, дошка на плыце’, н.-луж. pochod ’паходжанне, эвалюцыя’, ’марш’, в.-луж. pochod ’марш’, чэш., славац. pochod ’тс’, ’паходны рух’, ’шэсце’, ’працэс’, славен. pohòd ’марш’, ’адведзіны, візіт’, серб.-харв. по̀ход ’тс’, ’ад’езд, выезд, выхад’, макед., балг. по́ход. Прасл. poxodъ ’апраўленне, выхад, выезд’ < poxoditi. Да па‑ < прасл. po‑ (са значэннем пачатку дзеяння) і хадзі́ць (гл.). На бел. тэрыторыі па‑ набыло значэнне ’паступовае запаўненне пэўнай плошчы дзеяннем’.

Пахо́д 2 ’невялікі лішак (у вадзе, суме, ва ўзросце)’, тураў. похо́д ’тс’ (ТСБМ, Яруш., Шат., ТС). Укр., рус. поход ’тс’. Усходнеславянскае. Да паходзіць ’выходзіць з чаго-небудзь’ > ’выходзіць з лішкам’. Іншае развіццё значэння ’выходзіць з чаго-небудзь, аднекуль’, параўн. у бел. паходзіць ’мець падабенства, быць родам адкуль-небудзь’ (Сл. ПЗБ; КЭС, лаг.), похо́дзіць ’тс’ > похо́джы ’падобны’ (ТС), ’належаць паводле нараджэння да якога-небудзь класа, нацыі’, ’узнікаць, утварацца’ (ТСБМ). Да першага значэння паходзіць ’выходзіць з чаго-небудзь’ і суадноснага з ім паход ’лішак’ можна прывесці паралель з літ. pértekėti ’працякаць’, ’перацячы, пераліцца’, pértekti ’мець у дастатку, удосталь’ і per̃teklius ’лішак’, у той час як літ. atliekà, ãtliekas, atlaikà, liẽkana ’лішак’ суадносяцца з lìkti ’заставацца, пакідаць’, якое (як і бел. лі́шак < прасл. lixъ) узыходзіць да і.-е. *leik​u̯‑so‑ ’пакідаць’ (Трубачоў, Эт. сл., 15, 91).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

прыле́гчы (да чаго і без дап.) сов., в разн. знач. приле́чь;

п. адпачы́ць — приле́чь отдохну́ть;

трава́ ~лягла́ да зямлі́ — трава́ прилегла́ к земле́;

суке́нка до́бра ~лягла́ да фігу́ры — пла́тье хорошо́ прилегло́ к фигу́ре

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

падахво́ціць (да чаго і з інф.) сов. побуди́ть (к чему и с инф.); (склонить к чему-л.) подговори́ть (на что и с инф.); подстрекну́ть, подзадо́рить; разохо́тить (на что, к чему и с инф.)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

падахво́чваць (да чаго і з інф.) несов. побужда́ть (к чему и с инф.); (склонять к чему-л.) подгова́ривать (на что и с инф.); подстрека́ть; подзадо́ривать; разохо́чивать (на что, к чему и с инф.)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

панабіра́цца сов. (о многом, во множестве)

1. (стать полным) напо́лниться;

2. (усвоить от кого-л. что-л.) набра́ться;

3. (чаго) зарази́ться (чем);

4. (насекомых) набра́ться;

5. прост. (наесться) нажра́ться;

6. прост. (напиться) набра́ться

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

скіро́ўваць несов.

1. направля́ть; повора́чивать; см. скірава́ць 1;

2. (на што, да чаго, куды) перен. направля́ть, склоня́ть, клони́ть (к чему, куда);

ён ~вае размо́ву да таго́, каб... — он кло́нит разгово́р к тому́, что́бы...

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

нагарну́ць, ‑гарну, ‑горнеш, ‑горне; зак.

1. чаго. Горнучы, заграбаючы, сабраць у адно месца нейкую колькасць чаго‑н. Нагарнуць кучу попелу. □ [Назарэўскі] нагарнуў сабе пад галаву ўсялякіх лахманоў і лёг на лаве. Чорны.

2. што. Разм. Накрыць што‑н. чым‑н. Падкасаў [Кудзіш] рукаў ніжняй кашулі, нагарнуў яго на рану ў тры столкі і зверху моцна завязаў хустачкай. Галавач.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

надава́ць ​1, ‑даю, ‑даеш, ‑дае; ‑даём, ‑даяце.

Незак. да надаць (у 1–4 знач.).

надава́ць ​2, ‑даю, ‑даеш, ‑дае; ‑даём, ‑даяце; зак.

Разм.

1. чаго. Даць нейкую колькасць чаго‑н. за некалькі прыёмаў. Надаваць рэчаў. Надаваць лякарства. □ Сарамліва, але добра пераказаў .. [Ігнась] вывучаны верш, і за гэта настаўніца надавала яму падарункаў. Мурашка.

2. Пабіць. Надаваць па карку.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

падкі́даць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.

1. Кідаючы, наблізіць да каго‑, чаго‑н., падкінуць бліжэй нейкую колькасць чаго‑н. Падкідаць дровы да плота.

2. Падшыць, падфастрыгаваць. Падкідаць падол сукенкі.

3. перан. Разм. Падгадаваць. Колькі таго клопату і здароўя страціць чалавек, пакуль падкідае дзіця да пяці гадоў! Дамашэвіч.

падкіда́ць, ‑а́ю, ‑а́еш, ‑а́е.

Незак. да падкінуць, падкі́даць (у 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)